(1)

Από τον Σεπτέμβριο του 2021 παρατηρούνται πολύ υψηλές τιμές στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως ανέφερε ο Οργανισμός της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) που ιδρύθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/942 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1) στην τελική αξιολόγηση του σχεδιασμού της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση που διενήργησε τον Απρίλιο του 2022, αυτό οφείλεται κυρίως στην υψηλή τιμή του αερίου, το οποίο χρησιμοποιείται ως εισροή για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο είναι συχνά απαραίτητοι για την κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, όταν η ζήτηση είναι η υψηλότερη κατά τη διάρκεια της ημέρας ή όταν οι ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονται από άλλες τεχνολογίες, όπως η πυρηνική και η υδροηλεκτρική ενέργεια ή οι μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση. Η κλιμάκωση του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, συμβαλλόμενου μέρους της Συνθήκης της Ενεργειακής Κοινότητας (2), από τον Φεβρουάριο του 2022 έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του εφοδιασμού με αέριο. Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας προκάλεσε επίσης αβεβαιότητα όσον αφορά τον εφοδιασμό με άλλα βασικά προϊόντα, όπως ο λιθάνθρακας και το αργό πετρέλαιο, τα οποία χρησιμοποιούνται σε εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τεράστιες πρόσθετες αυξήσεις και αστάθεια των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.

(2)

Τα πρόσφατα κατά πολύ χαμηλότερα επίπεδα παράδοσης αερίου και η αύξηση των διαταραχών εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία συνεπάγονται σημαντικό κίνδυνο πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο στο εγγύς μέλλον. Για να αυξηθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, το Συμβούλιο εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1369 (3), ο οποίος προβλέπει οικειοθελή μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά τουλάχιστον 15 % από την 1η Αυγούστου 2022 έως τις 31 Μαρτίου 2023 και παρέχει στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να κηρύξει κατάσταση επιφυλακής στην Ένωση σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού αερίου, ενεργοποιώντας υποχρεωτική μείωση της ζήτησης αερίου σε ολόκληρη την Ένωση.

(3)

Παράλληλα, οι εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες που σημειώθηκαν το καλοκαίρι του 2022 συνέβαλαν σε αυξημένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για σκοπούς ψύξης και αυξημένη άσκηση πίεσης στην ηλεκτροπαραγωγή, ενώ, ταυτόχρονα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορισμένες τεχνολογίες ήταν σημαντικά χαμηλότερη από τα ιστορικά επίπεδα για λόγους τεχνικούς και οφειλόμενους στις καιρικές συνθήκες. Βασικότερος λόγος ήταν μια εξαιρετική ξηρασία που οδήγησε σε: i) ελλειμματική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής σε διάφορα κράτη μέλη λόγω έλλειψης διαθέσιμου νερού ψύξης, ii) ανεπαρκή παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και iii) χαμηλή στάθμη των υδάτων σε μεγάλους ποταμούς, γεγονός που επηρέασε δυσμενώς τη μεταφορά βασικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται ως καύσιμο εισροής για την ηλεκτροπαραγωγή. Αυτή η άνευ προηγουμένου κατάσταση σημαίνει ότι οι ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονται από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο παραμένουν σταθερά υψηλές, γεγονός που συμβάλλει στις εξαιρετικά και ασυνήθιστα υψηλές χονδρικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Παρά τη μειωμένη διαθεσιμότητα δυναμικοτήτων παραγωγής σε ορισμένα κράτη μέλη, οι ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ κρατών μελών βοήθησαν να αποφευχθούν περιστατικά ασφάλειας του εφοδιασμού και να μετριαστεί η αστάθεια των τιμών στις αγορές της Ένωσης, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την ανθεκτικότητα κάθε κράτους μέλους έναντι της απότομης αύξησης των τιμών.

(4)

Η εκτίναξη των τιμών στις χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησε σε απότομες αυξήσεις των λιανικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν πριν από την επόμενη περίοδο θέρμανσης και να μετακυληθούν σταδιακά στις περισσότερες συμβάσεις καταναλωτών. Η απότομη αύξηση των τιμών αερίου και η επακόλουθη ζήτηση εναλλακτικών καυσίμων οδήγησε επίσης σε αύξηση των τιμών άλλων βασικών προϊόντων, όπως εκείνες του αργού πετρελαίου και του γαιάνθρακα.

(5)

Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση έχει πλήξει όλα τα κράτη μέλη, αν και σε διαφορετικό βαθμό το καθένα. Η ραγδαία αύξηση των τιμών της ενέργειας συμβάλλει επί του παρόντος σε μεγάλο βαθμό στον γενικό πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ και επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη στην Ένωση.

(6)

Επομένως, είναι αναγκαία μια ταχεία και συντονισμένη αντίδραση σε ενωσιακό επίπεδο. Η θέσπιση παρέμβασης έκτακτης ανάγκης θα επέτρεπε έναν προσωρινό μετριασμό του κινδύνου να ανέλθουν οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για τους τελικούς πελάτες σε ακόμη λιγότερο βιώσιμα επίπεδα και, αφετέρου, ο κίνδυνος να λάβουν τα κράτη μέλη εθνικά μέτρα χωρίς συντονισμό, γεγονός που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού σε επίπεδο Ένωσης και να επιβαρύνει περαιτέρω τη βιομηχανία και τους καταναλωτές της Ένωσης. Σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, απαιτείται τα κράτη μέλη να καταβάλουν συντονισμένες προσπάθειες κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου 2022-2023, ώστε να μετριαστούν οι επιπτώσεις των υψηλών τιμών της ενέργειας, να εξασφαλιστεί ότι η τρέχουσα κρίση δεν θα έχει ως αποτέλεσμα μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις για τους καταναλωτές και την οικονομία και, παράλληλα, να διαφυλαχθεί η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

(7)

Οι τρέχουσες διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο, η μειωμένη διαθεσιμότητα ορισμένων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και οι επακόλουθες επιπτώσεις στις τιμές του αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας συνιστούν σοβαρή δυσκολία για τον εφοδιασμό με αέριο και προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας, κατά την έννοια του άρθρου 122 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να επιδεινωθεί περαιτέρω η κατάσταση τη χειμερινή περίοδο 2022-2023, αν σημειωθούν περαιτέρω διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο και αν ένας ψυχρός χειμώνας αυξήσει τη ζήτηση αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η περαιτέρω επιδείνωση θα μπορούσε να ασκήσει πρόσθετη ανοδική πίεση στις τιμές του αερίου και άλλων βασικών ενεργειακών προϊόντων, με επακόλουθες επιπτώσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.

(8)

Η διαταραχή της αγοράς ενέργειας, την οποία προκάλεσε ένας από τους κύριους παράγοντες της αγοράς μειώνοντας τεχνητά τον εφοδιασμό με αέριο στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, και ο υβριδικός πόλεμος που διεξάγεται με αυτόν τον τρόπο δημιούργησαν μια κατάσταση κρίσης που καθιστά αναγκαία τη θέσπιση μιας σειράς επειγόντων, προσωρινών και έκτακτων μέτρων οικονομικής φύσης για την αντιμετώπιση των αφόρητων επιπτώσεων για τους καταναλωτές και τις εταιρείες. Εάν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, η κατάσταση κρίσης μπορεί να έχει σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στον πληθωρισμό, στη ρευστότητα των διαχειριστών της αγοράς και στην οικονομία στο σύνολό της.

(9)

Απαιτείται ενιαία και συντονισμένη αντίδραση σε επίπεδο Ένωσης για να αντιμετωπιστούν η ραγδαία αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και οι επιπτώσεις της στα νοικοκυριά και στη βιομηχανία. Η λήψη εθνικών μέτρων χωρίς συντονισμό μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού και να οδηγήσει σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμών στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση. Ως εκ τούτου, η διαφύλαξη της ακεραιότητας της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση και την ενίσχυση της απαραίτητης αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών.

(10)

Παρότι ορισμένα κράτη μέλη ενδέχεται να βρεθούν περισσότερο εκτεθειμένα στις επιπτώσεις μιας διαταραχής του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο και των επακόλουθων αυξήσεων των τιμών, όλα τα κράτη μέλη μπορούν να συμβάλουν στον περιορισμό της οικονομικής ζημίας που προκαλείται από την εν λόγω διαταραχή λαμβάνοντας ενδεδειγμένα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης. Η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε εθνικό επίπεδο μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο σε επίπεδο Ένωσης στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας είναι συνδεδεμένες και, ως εκ τούτου, η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται σε ένα κράτος μέλος ωφελεί και άλλα κράτη μέλη.

(11)

Η χωρίς συντονισμό επιβολή ανώτατων ορίων στα αγοραία έσοδα από την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από παραγωγούς με χαμηλότερο οριακό κόστος, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια και ο λιγνίτης («υποοριακοί παραγωγοί»), μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές στρεβλώσεις μεταξύ των παραγωγών στην Ένωση, καθώς οι παραγωγοί ανταγωνίζονται σε ολόκληρη την Ένωση εντός μιας συνδεδεμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Η δέσμευση για ένα κοινό ανώτατο όριο σε ολόκληρη την Ένωση για τα έσοδα της αγοράς από υποοριακούς παραγωγούς αναμένεται να επιτρέψει την αποφυγή τέτοιων στρεβλώσεων. Πέραν τούτου, δεν μπορούν όλα τα κράτη μέλη να στηρίξουν τους καταναλωτές στον ίδιο βαθμό λόγω περιορισμένων χρηματοδοτικών πόρων, ενώ ταυτόχρονα ορισμένοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας ενδεχομένως συνεχίζουν να αποκομίζουν σημαντικά πλεονάζοντα έσοδα. Η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών, μέσω του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα σε ολόκληρη την Ένωση αναμένεται να αποφέρει έσοδα στα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση μέτρων στήριξης των τελικών πελατών ηλεκτρικής ενέργειας, όπως τα νοικοκυριά, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΜΜΕ») και οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, διατηρώντας παράλληλα τα μηνύματα των τιμών στις αγορές σε ολόκληρη την Ένωση, καθώς και το διασυνοριακό εμπόριο.

(12)

Δεδομένης της ακραίας αύξησης των λιανικών τιμών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, ιδιαίτερη σημασία έχουν οι κρατικές και δημόσιες παρεμβάσεις για την προστασία των καταναλωτών. Ωστόσο, οι επιπτώσεις που έχουν οι ελλείψεις εφοδιασμού με αέριο στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και η δυνατότητα χρηματοδότησης μέτρων στήριξης από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών. Εάν μόνο ορισμένα κράτη μέλη με επαρκείς πόρους είναι σε θέση να προστατεύσουν τους πελάτες και προμηθευτές, θα προκληθούν σοβαρές στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά. Η ενιαία υποχρέωση για μετακύλιση των πλεοναζόντων εσόδων στους καταναλωτές θα έδινε τη δυνατότητα σε όλα τα κράτη μέλη να προστατεύσουν τους καταναλωτές τους. Η θετική επίδραση στις τιμές της ενέργειας θα είχε θετικό αντίκτυπο στη διασυνδεδεμένη αγορά ενέργειας της Ένωσης και θα συνέβαλλε επίσης στη μείωση του ποσοστού πληθωρισμού. Ως εκ τούτου, σε πνεύμα αλληλεγγύης, τα μέτρα που θεσπίζονται σε ένα κράτος μέλος θα πρέπει, στη διασυνδεδεμένη αγορά της Ένωσης, να έχουν επίσης θετική επίδραση σε άλλα κράτη μέλη.

(13)

Υπό τις παρούσες συνθήκες, κρίνεται σκόπιμο να αναληφθεί δράση σε επίπεδο Ένωσης με τη θέσπιση εισφοράς αλληλεγγύης για τις εταιρείες και τις μόνιμες εγκαταστάσεις της Ένωσης με δραστηριότητες στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων, ώστε να μετριαστούν οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις της εκτίναξης των τιμών της ενέργειας στους προϋπολογισμούς των δημόσιων αρχών, τους τελικούς καταναλωτές και τις εταιρείες σε ολόκληρη την Ένωση. Τέτοια συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να είναι έκτακτη και αυστηρά προσωρινή.

(14)

Η συνεισφορά αλληλεγγύης αποτελεί κατάλληλο εργαλείο για την αντιμετώπιση των πλεοναζόντων κερδών, στην περίπτωση απρόβλεπτων περιστάσεων. Τα εν λόγω κέρδη δεν αντιστοιχούν σε κανένα τακτικό κέρδος το οποίο οι εταιρείες της Ένωσης ή οι μόνιμες εγκαταστάσεις με δραστηριότητες στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων θα ανέμεναν ή θα μπορούσαν να αναμένουν να αποκομίσουν υπό κανονικές συνθήκες, εάν δεν είχαν συμβεί τα απρόβλεπτα γεγονότα στις αγορές ενέργειας. Ως εκ τούτου, η επιβολή συνεισφοράς αλληλεγγύης είναι ένα κοινό και συντονισμένο μέτρο που καθιστά δυνατή, σε πνεύμα αλληλεγγύης, τη δημιουργία πρόσθετων εσόδων στις εθνικές αρχές προς παροχή οικονομικής στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις που πλήττονται σοβαρά από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, διασφαλίζοντας παράλληλα ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε ολόκληρη την Ένωση. Η συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να εφαρμοστεί παράλληλα με την τακτική φορολογία των εταιρειών που επιβάλλει κάθε κράτος μέλος στις εν λόγω εταιρείες.

(15)

Για να εξασφαλιστεί συνοχή σε όλους τους τομείς ενεργειακής πολιτικής, τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να εφαρμοστούν ως δέσμη αλληλεξαρτώμενων και αλληλενισχυόμενων μέτρων. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να στηρίζουν τους καταναλωτές στοχευμένα, με τα πλεονάζοντα έσοδα που προκύπτουν από την επιβολή ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, με τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία συμβάλλει στη μείωση των τιμών της ενέργειας, καθώς και με τα έσοδα από την επιβολή συνεισφοράς αλληλεγγύης σε εταιρείες και μόνιμες εγκαταστάσεις της Ένωσης που δραστηριοποιούνται στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων. Ταυτόχρονα, η χαμηλότερη ζήτηση αναμένεται να έχει θετικές επιπτώσεις όσον αφορά τη μείωση των κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού, σύμφωνα με τους στόχους της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4).

(16)

Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για να μειώσουν τη συνολική τους ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από όλους τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων όσων δεν είναι ακόμη εξοπλισμένοι με έξυπνα συστήματα ή έξυπνες συσκευές μέτρησης που τους επιτρέπουν να παρακολουθούν την κατανάλωσή τους κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων ωρών της ημέρας.

(17)

Για να διατηρηθούν τα αποθέματα καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και να στοχευθούν συγκεκριμένα οι ώρες με την υψηλότερη τιμή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις οποίες η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση αερίου έχει ιδιαίτερα σημαντικό αντίκτυπο στην οριακή τιμή, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να μειώσει την οικεία ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια καθορισμένων ωρών αιχμής.

(18)

Με βάση τα συνήθη χαρακτηριστικά κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας εντός των ωρών αιχμής, ένας δεσμευτικός στόχος μείωσης της ζήτησης κατά 5 % κατά τη διάρκεια των ωρών αιχμής αναμένεται να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη στοχεύουν ειδικότερα σε καταναλωτές που μπορούν να προσφέρουν ευελιξία μέσω προσφορών μείωσης της ζήτησης σε ωριαία βάση, μεταξύ άλλων μέσω ανεξαρτήτων φορέων σωρευτικής εκπροσώπησης. Ως εκ τούτου, η ενεργή μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5 % κατά τη διάρκεια επιλεγμένων ωρών αναμένεται να συντελέσει σε μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και σε ομαλότερη κατανομή της ζήτησης ανά ώρα, επηρεάζοντας τις ωριαίες τιμές της αγοράς.

(19)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη διακριτική ευχέρεια να επιλέγουν τα κατάλληλα μέτρα προς επίτευξη των στόχων μείωσης της ζήτησης, ώστε να μπορούν να συνυπολογίζονται οι εθνικές ιδιαιτερότητες. Όταν τα κράτη μέλη σχεδιάζουν τα μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα εν λόγω μέτρα είναι σχεδιασμένα κατά τρόπο που δεν υπονομεύει τους ενωσιακούς στόχους εξηλεκτρισμού, όπως αυτοί ορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Ιουλίου 2020 με τίτλο «Ενέργεια για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία: Στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος». Ο εξηλεκτρισμός είναι καίριας σημασίας για να μειωθεί η εξάρτηση της Ένωσης από τα ορυκτά καύσιμα και να διασφαλιστεί μακροπρόθεσμη στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς αυτή θα οδηγήσει στον περιορισμό του μεγέθους της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης και στην πρόληψη μελλοντικών ενεργειακών κρίσεων. Τα μέτρα μείωσης της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, δημοσίευση στοχευμένων πληροφοριών σχετικά με την προβλεπόμενη κατάσταση στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, ρυθμιστικά μέτρα για τον περιορισμό της μη αναγκαίας κατανάλωσης ενέργειας και στοχευμένα κίνητρα για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.

(20)

Κατά τον προσδιορισμό κατάλληλων μέτρων μείωσης της ζήτησης κατά τη διάρκεια των ωρών αιχμής, τα κράτη μέλη θα πρέπει ειδικότερα να εξετάσουν τη λήψη μέτρων βασιζόμενων στην αγορά, όπως δημοπρασίες ή καθεστώτα υποβολής προσφορών, με τα οποία θα μπορούσαν να κινητροδοτήσουν τη μείωση της κατανάλωσης με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Για να εξασφαλιστεί αποδοτικότητα και ταχεία εφαρμογή, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν υφιστάμενες πρωτοβουλίες και να επεκτείνουν υφιστάμενα καθεστώτα για την ανάπτυξη της απόκρισης ζήτησης. Τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, οικονομικά κίνητρα ή αποζημίωση των πληττόμενων συμμετεχόντων στην αγορά, εάν επιτευχθεί απτή μείωση της ζήτησης επιπλέον της αναμενόμενης κανονικής κατανάλωσης.

(21)

Για να παρέχει βοήθεια και κατευθύνσεις στα κράτη μέλη κατά την υλοποίηση των απαραίτητων μειώσεων της ζήτησης που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό, η Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών.

(22)

Δεδομένης της έκτακτης και αιφνίδιας αύξησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του άμεσου κινδύνου περαιτέρω αυξήσεων, είναι απαραίτητο τα κράτη μέλη να θεσπίσουν αμέσως τα μέτρα που είναι αναγκαία για να επιτευχθούν μειώσεις της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να διευκολυνθεί η ταχεία μείωση των τιμών και να ελαχιστοποιηθεί η χρήση ορυκτών καυσίμων.

(23)

Στη χονδρική αγορά επόμενης ημέρας αποστέλλονται εντολές κατανομής πρώτα στους λιγότερο δαπανηρούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, αλλά η τιμή που λαμβάνουν όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά καθορίζεται από τον τελευταίο σταθμό που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης, ο οποίος είναι ο σταθμός με το υψηλότερο οριακό κόστος κατά την εκκαθάριση της αγοράς. Η πρόσφατη αύξηση των τιμών του αερίου και του λιθάνθρακα οδήγησε σε έκτακτη και διαρκή αύξηση των τιμών και επ’ αυτών οι εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο και γαιάνθρακα υπέβαλαν προσφορές στη χονδρική αγορά επόμενης ημέρας. Η εν λόγω αύξηση οδήγησε με τη σειρά της σε εξαιρετικά υψηλές τιμές στην αγορά επόμενης ημέρας σε ολόκληρη την Ένωση, καθώς αυτοί είναι συχνά οι σταθμοί με το υψηλότερο οριακό κόστος που απαιτούνται για την κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.

(24)

Δεδομένου ότι η τιμή στην αγορά επόμενης ημέρας αποτελεί σημείο αναφοράς για την τιμή σε άλλες χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και ότι όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά λαμβάνουν την τιμή εκκαθάρισης, οι τεχνολογίες με σημαντικά χαμηλότερο οριακό κόστος καταγράφουν σταθερά υψηλά έσοδα μετά τη ρωσική στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2022, τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ τις προσδοκίες τους όταν αποφάσισαν να επενδύσουν.

(25)

Σε μια κατάσταση όπου οι καταναλωτές εκτίθενται σε εξαιρετικά υψηλές τιμές που βλάπτουν επίσης την οικονομία της Ένωσης, είναι αναγκαίο να περιοριστούν, σε προσωρινή βάση, τα έκτακτα αγοραία έσοδα των παραγωγών που έχουν χαμηλότερο οριακό κόστος, μέσω της εφαρμογής του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα που προκύπτουν από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας εντός της Ένωσης.

(26)

Για να αποφευχθεί η καταστρατήγηση της εφαρμογής του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν αποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσουν ότι το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα εφαρμόζεται αποτελεσματικά σε περιπτώσεις στις οποίες οι παραγωγοί ανήκουν σε όμιλο εταιρειών.

(27)

Το επίπεδο στο οποίο καθορίζεται το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των παραγωγών στους οποίους επιβάλλεται, συμπεριλαμβανομένων των παραγωγών ανανεώσιμης ενέργειας, να ανακτούν τις επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες τους, ενώ θα πρέπει να διαφυλάσσει και να παρέχει κίνητρα για μελλοντικές επενδύσεις στη δυναμικότητα που είναι απαραίτητη για ένα απανθρακοποιημένο και αξιόπιστο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα, που αποτελεί ενιαίο ανώτατο όριο σε ολόκληρη την Ένωση, είναι το πλέον ενδεδειγμένο για τη διαφύλαξη της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς διατηρεί τον ανταγωνισμό βάσει τιμών μεταξύ των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας με βάση διαφορετικές τεχνολογίες, ιδίως όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

(28)

Παρότι οι περιστασιακές και βραχυπρόθεσμες περίοδοι υψηλών τιμών μπορούν να θεωρηθούν φυσιολογικό χαρακτηριστικό μιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ενδέχεται να είναι χρήσιμες για να ανακτήσουν ορισμένοι επενδυτές τις επενδύσεις τους στην παραγωγή, η ακραία και διαρκής αύξηση των τιμών που παρατηρείται από τον Φεβρουάριο του 2022 διαφέρει σημαντικά από μια φυσιολογική κατάσταση περιστασιακών τιμών αιχμής στην αγορά. Επομένως, το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να είναι χαμηλότερο από τις εύλογες προσδοκίες των συμμετεχόντων στην αγορά όσον αφορά το μέσο επίπεδο των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες με την υψηλότερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας ως είχε πριν από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Πριν από τον Φεβρουάριο του 2022, οι μέσες τιμές αιχμής στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας κυμαίνονταν σημαντικά και σταθερά κάτω από 180 EUR ανά MWh σε ολόκληρη την Ένωση τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις διαφορές στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των περιφερειών της Ένωσης. Δεδομένου ότι η αρχική επενδυτική απόφαση των συμμετεχόντων στην αγορά λήφθηκε με βάση την προσδοκία ότι, κατά μέσο όρο, οι τιμές θα ήταν χαμηλότερες από το επίπεδο αυτό κατά τις ώρες αιχμής, ο καθορισμός του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα σε 180 EUR ανά MWh συνιστά επίπεδο πολύ υψηλότερο από τις εν λόγω αρχικές προσδοκίες της αγοράς. Με τον καθορισμό περιθωρίου πάνω από την τιμή που θα μπορούσαν ευλόγως να αναμένουν οι επενδυτές, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν ακυρώνει την αρχική εκτίμηση της αποδοτικότητας της επένδυσης.

(29)

Επιπλέον, το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα των 180 EUR ανά MWh είναι σταθερά υψηλότερο, συμπεριλαμβανομένου ενός εύλογου περιθωρίου, από το τρέχον σταθμισμένο κόστος της ενέργειας (LCOE) για τις σχετικές τεχνολογίες παραγωγής, δίνοντας τη δυνατότητα στους παραγωγούς στους οποίους επιβάλλεται να καλύπτουν τις επενδυτικές και λειτουργικές τους δαπάνες. Δεδομένου ότι το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα αφήνει σημαντικό περιθώριο μεταξύ του εύλογου LCOE και του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, δεν μπορεί να αναμένεται ότι θα επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις σε νέες υποοριακές δυναμικότητες.

(30)

Το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα θα πρέπει να καθοριστεί για τα αγοραία έσοδα και όχι για τα συνολικά έσοδα από την παραγωγή (συμπεριλαμβανομένων άλλων δυνητικών πηγών εσόδων, όπως π.χ. η διαφορική προσαύξηση), προκειμένου να αποφευχθούν σημαντικές συνέπειες στην αρχική αναμενόμενη κερδοφορία ενός έργου. Ανεξάρτητα από τη συμβατική μορφή με την οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί το εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας, το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο στα πραγματοποιηθέντα αγοραία έσοδα. Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να μη ζημιωθούν οι παραγωγοί που δεν επωφελούνται επί του παρόντος από τις τρέχουσες υψηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας επειδή έχουν αντισταθμίσει τον κίνδυνο για τα έσοδά τους που συνεπάγονται οι διακυμάνσεις στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Ως εκ τούτου, στον βαθμό που οι υφιστάμενες ή οι μελλοντικές συμβατικές υποχρεώσεις, όπως οι συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και άλλα είδη συμβάσεων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή οι αντισταθμίσεις μέσω προθεσμιακών συμβολαίων, οδηγούν σε αγοραία έσοδα από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το επίπεδο του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τα εν λόγω έσοδα. Επομένως, το μέτρο που θεσπίζει το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να αποτρέψει τους συμμετέχοντες στην αγορά από την ανάληψη τέτοιων συμβατικών υποχρεώσεων.

(31)

Παρότι η εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα κατά τον διακανονισμό των συναλλαγών μπορεί να είναι αποτελεσματικότερη, ενδέχεται να μην είναι πάντα δυνατή, για παράδειγμα λόγω διαφορών στον τρόπο οργάνωσης των χονδρικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στα κράτη μέλη και σε διαφορετικά χρονικά πλαίσια. Για να ληφθούν υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητες και να διευκολυνθεί η εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη διακριτική ευχέρεια να αποφασίζουν εάν θα το εφαρμόζουν κατά τον διακανονισμό της ανταλλαγής ηλεκτρικής ενέργειας ή μετά από αυτόν. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να παραμείνουν ελεύθερα να προχρηματοδοτούν μέτρα στήριξης των τελικών πελατών ηλεκτρικής ενέργειας και να εισπράττουν τα αγοραία έσοδα σε μεταγενέστερο στάδιο. Η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη για την εφαρμογή του εν λόγω μέτρου.

(32)

Το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα θα πρέπει να εφαρμόζεται σε τεχνολογίες με οριακό κόστος χαμηλότερο από το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα, όπως για παράδειγμα η αιολική, η ηλιακή, η πυρηνική ενέργεια ή ο λιγνίτης.

(33)

Το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε τεχνολογίες με υψηλό οριακό κόστος σε σχέση με την τιμή του καυσίμου εισροής που είναι απαραίτητο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο και λιθάνθρακα, δεδομένου ότι το λειτουργικό κόστος τους θα ήταν σημαντικά υψηλότερο από το επίπεδο του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα και η εφαρμογή του θα απειλούσε την οικονομική τους βιωσιμότητα. Προκειμένου να διατηρηθούν τα κίνητρα για συνολική μείωση της κατανάλωσης αερίου, το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα θα πρέπει επίσης να μην εφαρμόζεται ούτε σε τεχνολογίες που ανταγωνίζονται άμεσα τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο για να προσφέρουν ευελιξία στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και που υποβάλλουν προσφορές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με βάση το κόστος ευκαιρίας τους, όπως η απόκριση ζήτησης και η αποθήκευση.

(34)

Το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε τεχνολογίες που χρησιμοποιούν καύσιμα εισροής που είναι υποκατάστατα του φυσικού αερίου, όπως το βιομεθάνιο, ώστε να μην υπονομευθεί η μετατροπή υφιστάμενων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο σύμφωνα με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU που καθορίζονται ιδίως στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2022 σχετικά με το σχέδιο REPowerEU («σχέδιο REPowerEU»).

(35)

Για να διατηρηθούν τα κίνητρα για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών, το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε έργα επίδειξης.

(36)

Σε ορισμένα κράτη μέλη, τα έσοδα από κάποιους παραγωγούς υπόκεινται ήδη σε ανώτατα όρια μέσω κρατικών και δημόσιων μέτρων, όπως εγγυημένες τιμές αγοράς και αμφίδρομες συμβάσεις επί διαφοράς. Τα έσοδα από τους εν λόγω παραγωγούς δεν έχουν αυξηθεί ως αποτέλεσμα της πρόσφατης αύξησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Ως εκ τούτου, οι υφιστάμενοι παραγωγοί που υπόκεινται σε τέτοιου είδους κρατικά μέτρα, τα οποία δεν θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της παρούσας ενεργειακής κρίσης, θα πρέπει να εξαιρεθούν από την εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα. Ομοίως, το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε παραγωγούς των οποίων τα αγοραία έσοδα υπόκεινται σε άλλα ρυθμιστικά μέτρα που λαμβάνουν δημόσιες αρχές, βάσει των οποίων τα έσοδα μεταφέρονται απευθείας στους καταναλωτές.

(37)

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική επιβολή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, οι παραγωγοί, οι ενδιάμεσοι και οι σχετικοί συμμετέχοντες στην αγορά θα πρέπει να παρέχουν τα αναγκαία δεδομένα στις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών και, κατά περίπτωση, στους διαχειριστές συστημάτων και στους ορισθέντες διαχειριστές της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Δεδομένου του μεγάλου αριθμού μεμονωμένων συναλλαγών για τις οποίες οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών πρέπει να διασφαλίζουν την επιβολή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, οι εν λόγω αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν εύλογες εκτιμήσεις για τον υπολογισμό του ανώτατου ορίου επί των αγοραίων εσόδων.

(38)

Για την αντιμετώπιση καταστάσεων στις οποίες η εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα μπορεί να επηρεάσει τα κίνητρα των συμμετεχόντων στην αγορά να παρέχουν ενέργεια εξισορρόπησης ή την ανακατανομή και αντίρροπη συναλλαγή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν να μην εφαρμόσουν το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα που προκύπτουν από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά ενέργειας εξισορρόπησης και από την οικονομική αντιστάθμιση για ανακατανομή και αντίρροπη συναλλαγή.

(39)

Για να ληφθούν υπόψη οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα κατά τρόπο που να επιτρέπει στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας να διατηρούν 10 % των πλεοναζόντων εσόδων πάνω από το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα.

(40)

Δεδομένου ότι το μείγμα παραγωγής και η διάρθρωση του κόστους των εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, θα πρέπει να επιτραπεί στα κράτη μέλη να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης υπό συγκεκριμένους όρους.

(41)

Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διατηρήσουν τη δυνατότητα να περιορίζουν περαιτέρω τα έσοδα των παραγωγών στους οποίους εφαρμόζεται το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα και να καθορίζουν ειδικό ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα που προκύπτουν από την πώληση παραχθείσας ηλεκτρικής ενέργειας από λιθάνθρακα, η τιμή της οποίας μπορεί να είναι σημαντικά χαμηλότερη από την τιμή των οριακών τεχνολογιών σε ορισμένα κράτη μέλη. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια δικαίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, τα οποία περιορίζουν τα αγοραία έσοδα των παραγωγών πέραν εκείνων που υπόκεινται στο ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα σε ολόκληρη την Ένωση.

(42)

Για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ορίζουν υψηλότερο ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα για τους παραγωγούς που διαφορετικά θα υπόκειντο στο ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα σε ολόκληρη την Ένωση, όταν οι επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες τους είναι υψηλότερες από το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα σε ολόκληρη την Ένωση.

(43)

Οι αυξημένες εμπορικές ροές μεταξύ ζωνών προσφοράς λόγω των συνδεόμενων με την κρίση υψηλών διαφορών στις τιμές μεταξύ των εν λόγω ζωνών έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των μισθωμάτων συμφόρησης σε ορισμένα κράτη μέλη. Τα έσοδα από το εισόδημα συμφόρησης θα πρέπει να εξακολουθήσουν να κατανέμονται για την εκπλήρωση των στόχων προτεραιότητας που ορίζονται στο άρθρο 19 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5). Ωστόσο, στα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχεται κατ’ εξαίρεση, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις και υπό τον έλεγχο των ρυθμιστικών τους αρχών, η δυνατότητα να διανέμουν τα εναπομένοντα πλεονάζοντα έσοδα απευθείας στους τελικούς πελάτες ηλεκτρικής ενέργειας και όχι να τα χρησιμοποιούν αποκλειστικά για τους σκοπούς που αναφέρονται στο άρθρο 19 παράγραφος 3 του εν λόγω κανονισμού.

(44)

Δεδομένου ότι με την εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα δεν μπορούν όλα τα κράτη μέλη να στηρίξουν τους τελικούς τους πελάτες στον ίδιο βαθμό λόγω περιστάσεων που σχετίζονται με την εξάρτησή τους από τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από άλλες χώρες, είναι αναγκαίο τα κράτη μέλη με καθαρές εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας ίσες ή υψηλότερες από 100 % να έχουν πρόσβαση σε συμφωνίες για τον επιμερισμό των πλεοναζόντων εσόδων με το κύριο κράτος μέλος εξαγωγής με πνεύμα αλληλεγγύης. Μεταξύ άλλων, τέτοιου είδους συμφωνίες αλληλεγγύης ενθαρρύνονται, συγκεκριμένα, ως αποτύπωση των μη ισορροπημένων εμπορικών σχέσεων.

(45)

Οι εμπορικές και συναλλακτικές πρακτικές, καθώς και το κανονιστικό πλαίσιο στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, διαφέρουν σημαντικά από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Δεδομένου ότι το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα αποσκοπεί να μιμηθεί το αποτέλεσμα της αγοράς που θα μπορούσαν να αναμένουν οι παραγωγοί εάν οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού λειτουργούσαν φυσιολογικά χωρίς τις διαταραχές στον εφοδιασμό αερίου από τον Φεβρουάριο του 2022, είναι απαραίτητο το μέτρο που αφορά τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας να εφαρμόζεται στα έσοδα που προκύπτουν από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αντιθέτως, δεδομένου ότι η προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης στοχεύει στην κερδοφορία των εταιρειών και των μόνιμων εγκαταστάσεων της Ένωσης που δραστηριοποιούνται στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων, η οποία έχει αυξηθεί σημαντικά σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, είναι αναγκαίο να εφαρμόζεται στα κέρδη τους.

(46)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι όλα τα πλεονάζοντα έσοδα που προκύπτουν από την εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μετακυλίονται στους τελικούς πελάτες ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να μετριαστεί ο αντίκτυπος των εξαιρετικά υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Τα πλεονάζοντα έσοδα θα πρέπει να καταλήγουν σε πελάτες, συμπεριλαμβανομένων τόσο νοικοκυριών όσο και επιχειρήσεων, οι οποίοι πλήττονται σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό από τις υψηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Χωρίς τα προτεινόμενα μέτρα υπάρχει ο κίνδυνος μόνο τα πλουσιότερα κράτη μέλη να μπορέσουν να διαθέσουν πόρους για την προστασία των καταναλωτών τους, με αποτέλεσμα σοβαρές στρεβλώσεις της εσωτερικής αγοράς.

(47)

Τα έσοδα από την εφαρμογή του ανώτατου ορίου αναμένεται να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να χρηματοδοτήσουν μέτρα όπως μεταβιβάσεις εισοδήματος, μειώσεις λογαριασμών, χορήγηση αντιστάθμισης στους προμηθευτές για την προμήθεια κάτω του κόστους, καθώς και επενδύσεις που θα οδηγήσουν σε διαρθρωτική μείωση της κατανάλωσης, ιδίως όσον αφορά την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ορυκτά καύσιμα. Όταν χορηγείται στήριξη σε μη οικιακούς πελάτες, αυτοί θα πρέπει να καταβάλλουν προσπάθειες για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε τεχνολογίες απανθρακοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για παράδειγμα μέσω συμβάσεων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή άμεσων επενδύσεων στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ή για την πραγματοποίηση επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση.

(48)

Οι δημόσιες παρεμβάσεις στον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας συνιστούν κατά βάση μέτρο που στρεβλώνει την αγορά. Ως εκ τούτου, οι παρεμβάσεις αυτές μπορούν να πραγματοποιούνται μόνον ως υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας και θα πρέπει να υπόκεινται σε ειδικούς όρους. Επί του παρόντος, βάσει της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, η εφαρμογή ρυθμιζόμενων τιμών είναι δυνατή για τα νοικοκυριά και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς επίσης, μεταξύ άλλων και η εφαρμογή τιμών κάτω του κόστους, για τους ενεργειακά φτωχούς και ευάλωτους πελάτες. Ωστόσο, λόγω της τρέχουσας έκτακτης αύξησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, η εργαλειοθήκη των διαθέσιμων μέτρων που έχουν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη για τη στήριξη των καταναλωτών θα πρέπει να επεκταθεί προσωρινά μέσω της δυνατότητας επέκτασης της εφαρμογής ρυθμιζόμενων τιμών και για τις ΜΜΕ και της δυνατότητας εφαρμογής ρυθμιζόμενων τιμών κάτω του κόστους. Αυτή η επέκταση θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα.

(49)

Είναι σημαντικό οι ρυθμιζόμενες τιμές λιανικής, όταν είναι κάτω του κόστους, να μην εισάγουν διακρίσεις μεταξύ των προμηθευτών ή να μην τους επιβάλλουν αθέμιτο κόστος. Ως εκ τούτου, οι προμηθευτές θα πρέπει να αποζημιώνονται δίκαια για το κόστος που επωμίζονται για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε ρυθμιζόμενες τιμές, με την επιφύλαξη της εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Το κόστος των ρυθμιζόμενων τιμών κάτω του κόστους θα πρέπει να χρηματοδοτείται από τα έσοδα που προκύπτουν από την εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα. Προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο τα εν λόγω μέτρα να αυξήσουν τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, οι ρυθμιζόμενες τιμές κάτω του κόστους θα πρέπει να ικανοποιούν μεν τις ενεργειακές ανάγκες των καταναλωτών, αλλά να καλύπτουν περιορισμένο μόνο όγκο κατανάλωσης. Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τα καθεστώτα ύστατου προμηθευτή και την επιλογή του ύστατου προμηθευτή από τα κράτη μέλη.

(50)

Χωρίς να μεταβάλουν σημαντικά τη διάρθρωση του κόστους τους και να αυξήσουν τις επενδύσεις τους, τα κέρδη των εταιρειών της Ένωσης και των μόνιμων εγκαταστάσεων των οποίων ποσοστό τουλάχιστον 75 % του κύκλου εργασιών με δραστηριότητες στον τομέα του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων αυξήθηκαν απότομα λόγω των αιφνίδιων και απρόβλεπτων συνθηκών του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, της μειωμένης προσφοράς ενέργειας και της αυξημένης ζήτησης λόγω των πρωτοφανών υψηλών θερμοκρασιών.

(51)

Η προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης αναμένεται να λειτουργήσει ως αναδιανεμητικό μέτρο προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ενδιαφερόμενες εταιρείες που έχουν αποκομίσει πλεονάζοντα κέρδη ως αποτέλεσμα των απρόβλεπτων περιστάσεων συνεισφέρουν αναλογικά στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στην εσωτερική αγορά.

(52)

Η βάση υπολογισμού της προσωρινής συνεισφοράς αλληλεγγύης είναι τα φορολογητέα κέρδη των εταιρειών και των μόνιμων εγκαταστάσεων με φορολογική κατοικία στην Ένωση στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα και των διυλιστηρίων, όπως καθορίζονται σε διμερείς συνθήκες ή σύμφωνα με τους εθνικούς φορολογικούς κανόνες των κρατών μελών για το οικονομικό έτος που αρχίζει την 1η Ιανουαρίου 2022 ή μεταγενέστερα ή/και την 1η Ιανουαρίου 2023 και για ολόκληρη τη διάρκειά τους αντιστοίχως. Τα κράτη μέλη που φορολογούν μόνο τα διανεμόμενα εταιρικά κέρδη θα πρέπει να εφαρμόζουν την προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης στα υπολογισθέντα κέρδη ανεξάρτητα από τη διανομή τους. Το οικονομικό έτος καθορίζεται με βάση τους κανόνες που ισχύουν δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας των κρατών μελών.

(53)

Μόνο τα κέρδη που έγιναν το 2022 και/ή το 2023 και των οποίων η αύξηση υπερβαίνει το 20 % σε σύγκριση με τον μέσο όρο των φορολογητέων κερδών κατά τα τέσσερα οικονομικά έτη που αρχίζουν την 1η Ιανουαρίου 2018 ή μεταγενέστερα θα πρέπει να υπόκεινται στη συνεισφορά αλληλεγγύης.

(54)

Η προσέγγιση αυτή θα διασφαλίζει ότι μέρος του περιθωρίου κέρδους, το οποίο δεν οφείλεται στις απρόβλεπτες εξελίξεις στις αγορές ενέργειας μετά τον συνεχιζόμενο επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες και μόνιμες εγκαταστάσεις της Ένωσης για μελλοντικές επενδύσεις ή για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής τους σταθερότητας κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης, μεταξύ άλλων και για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες. Αυτή η προσέγγιση για τον καθορισμό της βάσης υπολογισμού θα διασφαλίζει ότι οι συνεισφορές αλληλεγγύης στα διάφορα κράτη μέλη είναι αναλογικές. Ταυτόχρονα, ο καθορισμός ελάχιστου συντελεστή θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η συνεισφορά αλληλεγγύης είναι δίκαιη και αναλογική. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διατηρούν την ευχέρεια να εφαρμόζουν συντελεστή υψηλότερο του 33 % για τη συνεισφορά αλληλεγγύης τους. Με τον τρόπο αυτό, τα εν λόγω κράτη μέλη θα μπορούν να καθορίζουν τον συντελεστή που προτιμούν και κρίνουν αποδεκτό και κατάλληλο στο πλαίσιο των εθνικών νομικών συστημάτων τους.

(55)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή της συνεισφοράς αλληλεγγύης που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό και θα πρέπει να μεριμνήσουν για τις αναγκαίες προσαρμογές στο εθνικό δίκαιο, ιδίως προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη είσπραξη της συνεισφοράς αλληλεγγύης, μεταξύ άλλων με βάση τα καθαρά έσοδα από τα οποία μπορεί να αντισταθμιστεί η συνεισφορά αλληλεγγύης, να καλυφθεί η δυνατότητα έκπτωσης ή μη έκπτωσης της συνεισφοράς αλληλεγγύης, ή να ληφθεί μέριμνα για τον χειρισμό των ζημιών κατά τα προηγούμενα οικονομικά έτη, για τη συνεπή μεταχείριση των μειωμένων οικονομικών ετών για τις εταιρείες που δημιουργήθηκαν το 2022 και/ή το 2023, ή για την αναδιάρθρωση ή τη συγχώνευση επιχειρήσεων, με σκοπό τον υπολογισμό της εισφοράς αλληλεγγύης.

(56)

Η συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για: i) μέτρα οικονομικής στήριξης των τελικών πελατών ενέργειας, και ιδίως των ευάλωτων νοικοκυριών, για να μετριαστούν οι επιπτώσεις των υψηλών τιμών ενέργειας, ii) μέτρα οικονομικής στήριξης που συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, iii) μέτρα οικονομικής στήριξης για τη στήριξη επιχειρήσεων σε ενεργοβόρους κλάδους και iv) μέτρα οικονομικής στήριξης για την ανάπτυξη της ενεργειακής αυτονομίας της Ένωσης. Θα πρέπει επίσης να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να διαθέτουν μερίδιο των εσόδων από την προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης στην κοινή χρηματοδότηση. Τα μέτρα αυτά απαιτούν σημαντική ευελιξία, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι δημοσιονομικές διαδικασίες των κρατών μελών.

(57)

Η χρήση των εσόδων για τους σκοπούς αυτούς αντικατοπτρίζει τον έκτακτο και προσωρινό χαρακτήρα της συνεισφοράς αλληλεγγύης ως μέτρου που αποσκοπεί στη μείωση και στον μετριασμό των επιζήμιων επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ένωση, με στόχο την προστασία της εσωτερικής αγοράς και την πρόληψη του κινδύνου περαιτέρω κατακερματισμού. Η ραγδαία άνοδος των τιμών της ενέργειας επηρεάζει όλα τα κράτη μέλη. Ωστόσο, λόγω των διαφορών στα αντίστοιχα ενεργειακά τους μείγματα, τα κράτη μέλη δεν επηρεάζονται όλα με τον ίδιο τρόπο και δεν διαθέτουν όλα τα ίδια δημοσιονομικά περιθώρια για να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών και των εταιρειών. Ελλείψει ενωσιακού μέτρου, όπως μιας συνεισφοράς αλληλεγγύης, υπάρχει υψηλός κίνδυνος διατάραξης και περαιτέρω κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς, ο οποίος θα ήταν επιζήμιος για όλα τα κράτη μέλη, δεδομένης της ενοποίησης των αγορών ενέργειας και των αξιακών αλυσίδων. Η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και των κοινωνικών συνεπειών της ενεργειακής κρίσης, ιδίως για την προστασία των εργαζομένων στους πληττόμενους κλάδους, αποτελούν επίσης ζήτημα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Για να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπός της, η χρήση των εσόδων από τη συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να γίνεται με συντονισμένο τρόπο και/ή μέσω χρηματοδοτικών μέσων της Ένωσης σε πνεύμα αλληλεγγύης.

(58)

Ειδικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε τα μέτρα οικονομικής στήριξης να στοχεύουν τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, που πλήττονται περισσότερο από τη ραγδαία αύξηση των τιμών της ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό θα διατηρηθεί το τιμολογιακό κίνητρο για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας. Επιπλέον, η στόχευση στα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά και στα νοικοκυριά με περιορισμένη ρευστότητα θα είχε θετική επίδραση στη συνολική κατανάλωση αποτρέποντας τον υπερβολικό παραγκωνισμό δαπανών σε μη ενεργειακά αγαθά, δεδομένης της ροπής προς κατανάλωση που χαρακτηρίζει την εν λόγω ομάδα νοικοκυριών όταν αυξάνεται το εισόδημά τους. Επιπλέον, τα έσοδα από τη συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας. Από την άποψη αυτή, τα εν λόγω έσοδα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα, για δημοπρασίες ή καθεστώτα υποβολής προσφορών για τη μείωση της ζήτησης, για τη μείωση του κόστους αγοράς ενέργειας των τελικών πελατών ενέργειας για ορισμένους όγκους κατανάλωσης ενέργειας, ή για την προώθηση επενδύσεων εκ μέρους των τελικών πελατών ενέργειας, τόσο των ευάλωτων νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων, σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην προώθηση επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση ή σε άλλες τεχνολογίες απανθρακοποίησης. Τα έσοδα από τη συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιηθούν για την οικονομική στήριξη εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, καθώς και σε περιφέρειες που εξαρτώνται από τις εν λόγω βιομηχανίες. Οι δαπάνες των ενεργοβόρων βιομηχανιών, όπως η βιομηχανία των λιπασμάτων, έχουν εκτοξευθεί λόγω της διόγκωσης των τιμών της ενέργειας. Τα μέτρα οικονομικής στήριξης πρέπει να εξαρτώνται από επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην ενεργειακή απόδοση ή σε άλλες τεχνολογίες απανθρακοποίησης. Επιπλέον, τα μέτρα που συμβάλλουν στην ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας της Ένωσης θα πρέπει να υποστηρίζονται από επενδύσεις σύμφωνα με τους στόχους που καθορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2022 σχετικά με το REPowerEU: Κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια («κοινή ευρωπαϊκή δράση REPowerEU») και στο σχέδιο REPowerEU, ιδίως για έργα με διασυνοριακή διάσταση.

(59)

Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να αποφασίσουν να διοχετεύσουν μέρος των εσόδων από τη συνεισφορά αλληλεγγύης στην κοινή χρηματοδότηση μέτρων που στοχεύουν στη μείωση των επιζήμιων επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης για την προστασία της απασχόλησης και την επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού, ή για την προώθηση επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μεταξύ άλλων σε διασυνοριακά έργα. Η πτυχή της κοινής χρηματοδότησης καλύπτει τόσο τον επιμερισμό του κόστους βάσει έργων μεταξύ των κρατών μελών όσο και τη διοχέτευση κονδυλίων με τη χρήση ενός μέσου της Ένωσης βάσει του ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν οικειοθελώς έσοδα στον προϋπολογισμό της Ένωσης σε πνεύμα αλληλεγγύης.

(60)

Η τακτική και αποτελεσματική παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων στην Επιτροπή έχει ουσιαστική σημασία για την αξιολόγηση της προόδου που σημειώνουν τα κράτη μέλη όσον αφορά την επίτευξη των στόχων μείωσης της ζήτησης, την εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα αγοραία έσοδα, τη χρήση των πλεοναζόντων εσόδων και την επιβολή ρυθμιζόμενων τιμών.

(61)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν έκθεση στην Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή της συνεισφοράς αλληλεγγύης στις επικράτειές τους, καθώς και σχετικά με τυχόν τροποποιήσεις που επιφέρουν στα εθνικά νομικά τους πλαίσια για τον εν λόγω σκοπό, περιλαμβάνοντας πρόσθετη νομοθεσία που ενδεχομένως θα απαιτηθεί για να διασφαλίζεται συνεκτική εγχώρια εφαρμογή της συνεισφοράς αλληλεγγύης.

(62)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τη χρήση των εσόδων από τη συνεισφορά αλληλεγγύης. Ιδιαίτερα, τούτο απαιτείται ώστε να διασφαλίζεται ότι τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν τα έσοδα σύμφωνα με τη χρήση που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό.

(63)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν στις επικράτειές τους τη συνεισφορά αλληλεγγύης που προβλέπει ο παρών κανονισμός, εκτός εάν έχουν θεσπίσει ισοδύναμα εθνικά μέτρα. Ο στόχος του εθνικού μέτρου θα πρέπει να θεωρείται ότι συνάδει προς τον γενικό στόχο της συνεισφοράς αλληλεγγύης που προβλέπει ο παρών κανονισμός, όταν αποσκοπεί να συντελέσει στην οικονομική προσιτότητα της ενέργειας. Ένα εθνικό μέτρο θα πρέπει να θεωρείται ότι υπόκειται σε παρεμφερείς προς τη συνεισφορά αλληλεγγύης κανόνες, όταν καλύπτει δραστηριότητες στο αργό πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, τον γαιάνθρακα και τα διυλιστήρια, καθορίζει μια βάση, προβλέπει έναν συντελεστή και διασφαλίζει ότι τα έσοδα από το εθνικό μέτρο χρησιμοποιούνται για σκοπούς συγκρίσιμους με εκείνους της συνεισφοράς αλληλεγγύης.

(64)

Η συνεισφορά αλληλεγγύης και το νομικό πλαίσιο της Ένωσης που τη διέπει θα πρέπει να έχουν προσωρινό χαρακτήρα για την αντιμετώπιση της έκτακτης και επείγουσας κατάστασης που έχει ανακύψει στην Ένωση όσον αφορά τη ραγδαία αύξηση των τιμών της ενέργειας. Η συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να εφαρμόζεται για την κάλυψη των πλεοναζόντων κερδών που προέκυψαν το 2022 και/ή το 2023, προκειμένου να αντιμετωπιστούν και να μετριαστούν οι επιζήμιες επιπτώσεις της υπό εξέλιξη ενεργειακής κρίσης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η εφαρμογή της συνεισφοράς αλληλεγγύης σε ολόκληρο το οικονομικό έτος αναμένεται να επιτρέψει να χρησιμοποιηθούν τα πλεονάζοντα κέρδη κατά τη σχετική περίοδο προς το δημόσιο συμφέρον του μετριασμού των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης, αφήνοντας παράλληλα κατάλληλο μέτρο κερδών στις ενδιαφερόμενες εταιρείες.

(65)

Η συνεισφορά αλληλεγγύης θα πρέπει να εφαρμοστεί μόνο για το οικονομικό έτος 2022 και/ή 2023. Έως τις 15 Οκτωβρίου 2023 και έως τις 15 Οκτωβρίου 2024, όταν οι εθνικές αρχές θα έχουν στη διάθεσή τους το πλαίσιο σχετικά με την είσπραξη της συνεισφοράς αλληλεγγύης, η Επιτροπή θα πρέπει να επανεξετάσει την κατάσταση και να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο.

(66)

Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος αντιμετωπίσει δυσκολίες στην εφαρμογή του παρόντος κανονισμού και ιδίως της προσωρινής συνεισφοράς αλληλεγγύης, θα πρέπει να διαβουλευτεί, κατά περίπτωση, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 4 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ).

(67)

Λόγω της διαρθρωτικής κοινωνικής και οικονομικής κατάστασής τους, καθώς και των φυσικών χαρακτηριστικών τους, οι εξόχως απόκεντρες περιοχές κατά την έννοια του άρθρου 349 ΣΛΕΕ δεν μπορούν να διασυνδεθούν με τις ενωσιακές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Δεν θα πρέπει επομένως να είναι υποχρεούνται να εφαρμόζουν τις διατάξεις για τη μείωση της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής και το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα. Πέραν τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν την εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε μικρά απομονωμένα συστήματα ή μικρά συνδεδεμένα συστήματα όπως ορίζονται στη οδηγία (ΕΕ) 2019/944. Επιπλέον, η Κύπρος και η Μάλτα, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, δεν εφαρμόζουν πλήρως το κεκτημένο για την αγορά ενέργειας της Ένωσης. Η Κύπρος είναι πλήρως απομονωμένη από τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, ενώ η Μάλτα έχει περιορισμένη μόνο διασύνδεση με αυτά. Δεδομένου ότι μια διαφοροποιημένη προσέγγιση για τα εν λόγω κράτη μέλη θα είχε περιορισμένο μόνο αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά ενέργειας, η Κύπρος και η Μάλτα θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζουν σε εθελοντική βάση τις διατάξεις που αφορούν τη μείωση της οικείας ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής και το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα. Επιπλέον, σε περίπτωση που η Κύπρος αποφασίσει να εφαρμόσει τις διατάξεις σχετικά με το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα, και προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειάς της, δεν θα πρέπει να εφαρμόσει το ανώτατο όριο στα αγοραία έσοδα στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από προϊόντα αργού πετρελαίου.

(68)

Η αστάθεια των υποκείμενων τιμών αερίου δημιουργεί δυσκολίες στις επιχειρήσεις ενέργειας που δραστηριοποιούνται στις προθεσμιακές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση σε κατάλληλες πρόσθετες ασφάλειες. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, αξιολογεί ζητήματα που σχετίζονται με την επιλεξιμότητα των ασφαλειών και των περιθωρίων ασφαλείας, καθώς και πιθανούς τρόπους περιορισμού της υπερβολικής ενδοημερήσιας μεταβλητότητας.

(69)

Επιπλέον, τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό συνάδουν με τις συμπληρωματικές και εν εξελίξει εργασίες της Επιτροπής σχετικά με τους στόχους του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της αγοράς, όπως εξαγγέλθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2022 σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας και τις μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία εκδόθηκε παράλληλα με το σχέδιο REPowerEU.

(70)

Λαμβάνοντας υπόψη την κλίμακα της ενεργειακής κρίσης, το επίπεδο των κοινωνικών, οικονομικών και δημοσιονομικών επιπτώσεών της και την ανάγκη ανάληψης δράσης το συντομότερο δυνατόν, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(71)

Δεδομένου του έκτακτου χαρακτήρα των μέτρων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό και της ανάγκης εφαρμογής τους ιδίως κατά τη χειμερινή περίοδο 2022-2023, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμοστεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2023.

(72)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η θέσπιση επείγουσας παρέμβασης για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας, δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη του εν λόγω στόχου,