21.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 132/1

(1)

Celem niniejszej dyrektywy jest ustanowienie gwarancji procesowych mających zapewnić dzieciom, to jest osobom, które nie ukończyły 18 lat, będącym podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym możliwość zrozumienia i śledzenia przebiegu takiego postępowania oraz wykonywania przysługującego im prawa do rzetelnego procesu sądowego, oraz zapobieganie ponownemu popełnianiu przez dzieci czynów zabronionych, a także wspieranie ich integracji społecznej.

(2)

Dzięki ustanowieniu wspólnych norm minimalnych dotyczących ochrony praw procesowych dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi niniejsza dyrektywa zmierza do zwiększenia wzajemnego zaufania państw członkowskich do ich systemów wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, przyczyniając się tym samym do ułatwiania wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych. Takie wspólne normy minimalne powinny również spowodować usunięcie przeszkód dla swobodnego przepływu obywateli na terytoriach państw członkowskich.

(3)

Chociaż państwa członkowskie są stronami europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (zwanej dalej „EKPC”), Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz Konwencji ONZ o prawach dziecka, z doświadczenia wynika, że fakt ten sam w sobie nie zawsze jest gwarancją wystarczającego stopnia zaufania do systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych innych państw członkowskich.

(4)

W dniu 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła rezolucję dotyczącą harmonogramu działań mających na celu umocnienie praw procesowych osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym (3) (zwanego dalej „harmonogramem”). W harmonogramie wezwano do stopniowego przyjmowania środków dotyczących prawa do tłumaczenia pisemnego i ustnego (środek A), prawa do informacji o prawach i informacji o zarzutach (środek B), prawa do porady prawnej i pomocy prawnej (środek C), prawa do kontaktu z krewnymi, pracodawcami i organami konsularnymi (środek D) oraz specjalnych zabezpieczeń dla podejrzanych lub oskarżonych wymagających szczególnego traktowania (środek E). W harmonogramie podkreślono, że kolejność praw ma charakter orientacyjny, co oznacza, że może zostać zmieniona stosownie do priorytetów. Harmonogram ma funkcjonować jako całość – dopiero po realizacji wszystkich jego części płynące z niego korzyści będą w pełni odczuwalne.

(5)

W dniu 11 grudnia 2009 r. Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła harmonogram i włączyła go do programu sztokholmskiego – Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli (4) (pkt 2.4). Rada Europejska podkreśliła niewyczerpujący charakter harmonogramu, wzywając Komisję do przeanalizowania dalszych elementów minimalnych praw procesowych podejrzanych i oskarżonych oraz oceny, czy inne kwestie, takie jak na przykład domniemanie niewinności, wymagają podjęcia działań w celu wspierania lepszej współpracy w tej dziedzinie.

(6)

Dotychczas przyjęto, zgodnie z harmonogramem, cztery środki dotyczące praw procesowych w postępowaniu karnym, a mianowicie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE (5), 2012/13/UE (6), 2013/48/UE (7) oraz (UE) 2016/343 (8).

(7)

W niniejszej dyrektywie wspiera się prawa dziecka, uwzględniając wytyczne Rady Europy w sprawie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom.

(8)

W przypadku gdy dzieci są podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym lub są objęte postępowaniem dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania na podstawie decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiWS (9) (tj. są „osobami, których dotyczy wniosek”), państwa członkowskie powinny zadbać o to, by przede wszystkim uwzględniać najlepszy interes dziecka, zgodnie z art. 24 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”).

(9)

Należy zwrócić szczególną uwagę na dzieci będące podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, tak aby zachować ich potencjał do rozwoju i reintegracji społecznej.

(10)

Niniejszą dyrektywę należy stosować do dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym oraz do dzieci będących osobami, których dotyczy wniosek. W stosunku do dzieci będących osobami, których dotyczy wniosek, odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy należy stosować od chwili aresztowania tych dzieci w wykonującym nakaz państwie członkowskim.

(11)

Niniejszą dyrektywę lub jej niektóre przepisy należy również stosować do podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym oraz do osób, których dotyczy wniosek, którzy w momencie objęcia postępowaniem byli dziećmi, ale następnie ukończyli 18 lat, zaś stosowanie niniejszej dyrektywy jest właściwe w świetle wszelkich okoliczności danej sprawy, w tym z uwagi na stopień dojrzałości oraz konieczność szczególnego traktowania danej osoby.

(12)

Jeżeli dana osoba ma ukończone 18 lat w momencie, gdy staje się podejrzanym lub oskarżonym w postępowaniu karnym, lecz czyn zabroniony został popełniony, gdy osoba ta była dzieckiem, zachęca się państwa członkowskie do stosowania gwarancji procesowych przewidzianych w niniejszej dyrektywie do momentu ukończenia przez tę osobę 21 lat, przynajmniej w odniesieniu do czynów zabronionych, które zostały popełnione przez tego samego podejrzanego lub oskarżonego i które są przedmiotem wspólnego postępowania i ścigania ze względu na nierozerwalny związek z postępowaniem karnym wszczętym przeciwko tej osobie, zanim ukończyła ona 18 lat.

(13)

Państwa członkowskie powinny ustalać wiek dziecka na podstawie własnego oświadczenia dziecka, weryfikacji jego stanu cywilnego, badania dokumentacji, innych dowodów oraz, jeżeli takie dowody okażą się niedostępne lub nierozstrzygające, na podstawie badania lekarskiego. Badanie lekarskie powinno zostać przeprowadzone jako środek ostateczny, w ścisłym poszanowaniu praw dziecka, jego integralności cielesnej i godności ludzkiej. W razie utrzymujących się wątpliwości dotyczących wieku danej osoby, na potrzeby niniejszej dyrektywy należy przyjąć domniemanie, że osoba ta jest dzieckiem.

(14)

Niniejszej dyrektywy nie należy stosować do niektórych czynów zabronionych mniejszej wagi. Należy ją jednak stosować, jeżeli dziecko będące podejrzanym lub oskarżonym jest pozbawione wolności.

(15)

W niektórych państwach członkowskich organ inny niż sąd właściwy w sprawach karnych jest uprawniony do wymierzania innych kar niż pozbawienie wolności w odniesieniu do czynów zabronionych mniejszej wagi. Taki przypadek może mieć miejsce na przykład w odniesieniu do wykroczeń drogowych, które popełniane są na szeroką skalę i które mogą zostać stwierdzone w wyniku kontroli ruchu drogowego. W takich sytuacjach wymóg, aby właściwe organy zapewniały wszystkie prawa wynikające z niniejszej dyrektywy, byłby nieuzasadniony. W przypadku gdy prawo państwa członkowskiego przewiduje wymierzanie przez taki organ kar w odniesieniu do czynów zabronionych mniejszej wagi, a przewidziane zostało prawo do odwołania się lub możliwość przekazania w inny sposób sprawy do sądu właściwego w sprawach karnych, niniejszą dyrektywę należy stosować jedynie do postępowania przed sądem w wyniku takiego odwołania lub przekazania sprawy.

(16)

W niektórych państwach członkowskich niektóre czyny zabronione mniejszej wagi, w szczególności wykroczenia drogowe, wykroczenia związane z naruszeniem ogólnych przepisów władz lokalnych oraz wykroczenia polegające na naruszeniu porządku publicznego, uznaje się za przestępstwa. W takich sytuacjach wymóg, aby właściwe organy zapewniały wszystkie prawa wynikające z niniejszej dyrektywy, byłby nieuzasadniony. Jeżeli prawo państwa członkowskiego przewiduje, że kara za czyn zabroniony mniejszej wagi nie może polegać na pozbawieniu wolności, niniejszą dyrektywę należy stosować jedynie do postępowania przed sądem właściwym w sprawach karnych.

(17)

Niniejszą dyrektywę należy stosować wyłącznie do postępowań karnych. Nie należy jej stosować do postępowań innego rodzaju, w szczególności do postępowań przewidzianych specjalnie dla dzieci, które mogą prowadzić do podjęcia środków ochronnych, poprawczych lub wychowawczych.

(18)

Niniejszą dyrektywę należy wykonywać z uwzględnieniem przepisów dyrektyw 2012/13/UE i 2013/48/UE. W niniejszej dyrektywie wprowadza się dalsze uzupełniające gwarancje dotyczące informacji, które należy przekazać dziecku i podmiotowi odpowiedzialności rodzicielskiej w celu uwzględnienia szczególnych potrzeb i konieczności szczególnego traktowania dzieci.

(19)

Dzieci powinny otrzymywać informację o ogólnych aspektach przebiegu postępowania. W tym celu należy w szczególności udzielić im zwięzłych wyjaśnień dotyczących następnych kroków proceduralnych w postępowaniu, w takiej mierze, w jakiej jest to możliwe ze względu na dobro postępowania karnego, a także wyjaśnień dotyczących roli organów uczestniczących w postępowaniu. Udzielane informacje powinny być uzależnione od okoliczności sprawy.

(20)

Dzieci powinny otrzymać informację dotyczącą prawa do badania lekarskiego na najwcześniejszym właściwym etapie postępowania, nie później jednak niż w momencie pozbawienia wolności, jeżeli środek taki stosowany jest w stosunku do dziecka.

(21)

W przypadku pozbawienia dziecka wolności pouczenie o prawach przekazane dziecku zgodnie z dyrektywą 2012/13/UE powinno zawierać jasne informacje dotyczące praw dziecka wynikających z niniejszej dyrektywy.

(22)

Państwa członkowskie powinny informować, ustnie lub pisemnie, podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej o przysługujących prawach procesowych. Informacje te należy przekazać jak najszybciej oraz w takim stopniu szczegółowości, jaki jest niezbędny do zabezpieczenia rzetelności postępowania i skutecznego wykonywania przez dziecko tych praw.

(23)

W pewnych okolicznościach, które mogą także dotyczyć tylko jednej z osób, na których spoczywa odpowiedzialność rodzicielska, informacji należy udzielić innej stosownej osobie dorosłej wskazanej przez dziecko i zaakceptowanej w tej roli przez właściwy organ. Jedną z takich okoliczności jest sytuacja, w której istnieją obiektywne i faktyczne przesłanki wskazujące lub pozwalające przypuszczać, że udzielenie informacji podmiotowi odpowiedzialności rodzicielskiej mogłoby poważnie utrudnić postępowanie karne, w szczególności w przypadkach, gdy dowody mogłyby zostać zniszczone lub zniekształcone, gdy wywierano by wpływ na świadków lub gdy podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej mógłby wraz z dzieckiem uczestniczyć w popełnieniu zarzucanego czynu zabronionego.

(24)

Jeżeli okoliczności, które skłoniły właściwe organy do udzielenia informacji stosownej osobie dorosłej innej niż podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej, ustaną, wszelkie informacje, które dziecko otrzymuje zgodnie z niniejszą dyrektywą i które pozostają istotne w toku postępowania, powinny zostać udzielone podmiotowi odpowiedzialności rodzicielskiej. Nie powinno to niepotrzebnie wydłużać postępowania karnego.

(25)

Dzieci będące podejrzanymi lub oskarżonymi mają prawo dostępu do adwokata zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE. Z uwagi na fakt, że dzieci wymagają szczególnego traktowania i nie zawsze są w stanie w pełni rozumieć i śledzić postępowanie karne, w sytuacjach przewidzianych w niniejszej dyrektywie powinny korzystać z pomocy adwokata. W takich sytuacjach państwa członkowskie powinny zadbać o to, by dziecko korzystało z pomocy adwokata, jeżeli dziecko lub podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej nie zapewnili takiej pomocy we własnym zakresie. Państwa członkowskie powinny zapewnić pomoc prawną z urzędu, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia, by dziecko skutecznie korzystało z pomocy adwokata.

(26)

Pomoc adwokata w rozumieniu niniejszej dyrektywy oznacza, że dziecko ma prawo dostępu do adwokata na mocy dyrektywy 2013/48/UE. W związku z powyższym, jeżeli zastosowanie przepisu dyrektywy 2013/48/UE sprawiłoby, że dziecko nie mogłoby skorzystać z pomocy adwokata na mocy niniejszej dyrektywy, takiego przepisu nie powinno stosować się do prawa dzieci do dostępu do adwokata na mocy dyrektywy 2013/48/UE. Z drugiej strony odstępstwa i wyjątki od zasady pomocy adwokata przewidziane w niniejszej dyrektywie nie powinny mieć wpływu na dostęp do adwokata zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE lub na prawo do pomocy prawnej z urzędu zgodnie z Kartą i EKPC oraz prawem krajowym i pozostałym prawem unijnym.

(27)

Ustanowione w niniejszej dyrektywie przepisy dotyczące pomocy adwokata powinny być stosowane bez zbędnej zwłoki po tym, jak dziecko zostanie poinformowane, że jest podejrzanym lub oskarżonym. Na potrzeby niniejszej dyrektywy pomoc adwokata oznacza świadczenie pomocy prawnej i reprezentację przez adwokata w postępowaniu karnym. Jeżeli zgodnie z niniejszą dyrektywą podczas przesłuchania zapewniona ma być pomoc adwokata, adwokat powinien być obecny. Z zachowaniem prawa dziecka do dostępu do adwokata zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE, pomoc adwokata nie oznacza, że adwokat musi być obecny podczas każdej czynności dochodzeniowo-śledczej lub związanej z gromadzeniem dowodów.

(28)

Pod warunkiem że jest to zgodne z prawem do rzetelnego procesu sądowego, nie stosuje się ciążącego na państwach członkowskich obowiązku zapewnienia dzieciom będącym podejrzanymi lub oskarżonymi pomocy adwokata zgodnie z niniejszą dyrektywą w następujących sytuacjach: identyfikacja dziecka; ustalenie, czy należy wszcząć postępowanie; kontrola posiadania broni lub kontrola podobnych kwestii związanych z bezpieczeństwem; prowadzenie czynności dochodzeniowo-śledczych lub związanych z gromadzeniem dowodów innych niż czynności określone wprost w niniejszej dyrektywie, takie jak kontrola osobista, badanie fizyczne, badanie krwi, badanie na obecność alkoholu lub podobne badania, wykonywanie zdjęć lub pobieranie odcisków palców; doprowadzenie dziecka przed właściwy organ lub przekazanie dziecka podmiotowi odpowiedzialności rodzicielskiej lub innej stosownej osobie dorosłej, zgodnie z prawem krajowym.

(29)

W przypadku gdy dziecko, które początkowo nie było podejrzanym lub oskarżonym, a było na przykład świadkiem, staje się podejrzanym lub oskarżonym, powinno ono mieć prawo do nieobciążania samego siebie i prawo do nieskładania wyjaśnień, w myśl prawa unijnego i EKPC, zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Trybunału Sprawiedliwości) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Dlatego też niniejsza dyrektywa zawiera wyraźne odniesienie do sytuacji, w której takie dziecko staje się podejrzanym lub oskarżonym w czasie przesłuchania przez policję lub inny organ ścigania w postępowaniu karnym. Jeżeli w trakcie takiego przesłuchania dziecko niebędące podejrzanym lub oskarżonym staje się podejrzanym lub oskarżonym, przesłuchanie powinno zostać wstrzymane do czasu powiadomienia dziecka o tym, że jest ono podejrzanym lub oskarżonym, oraz otrzymania pomocy adwokata zgodnie z niniejszą dyrektywą.

(30)

Pod warunkiem że jest to zgodne z prawem do rzetelnego procesu sądowego, państwa członkowskie powinny mieć możliwość odstąpienia od obowiązku zapewnienia pomocy adwokata, jeżeli jest to nieproporcjonalne w świetle okoliczności sprawy, z zastrzeżeniem że należy przede wszystkim uwzględniać najlepszy interes dziecka. W każdym razie dzieci powinny korzystać z pomocy adwokata, gdy są one postawione przed właściwym sądem lub sędzią, który ma rozstrzygnąć w sprawie aresztowania na wszystkich etapach postępowań objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, jak również w czasie trwania aresztowania. Ponadto nie należy orzekać kary pozbawienia wolności, jeżeli dziecko nie korzystało z pomocy adwokata w sposób umożliwiający mu skuteczne wykonywanie prawa do obrony, a w każdym przypadku podczas rozprawy. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość wprowadzenia praktycznych rozwiązań w tym zakresie.

(31)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania czasowych odstępstw od obowiązku zapewnienia pomocy adwokata na etapie postępowania przygotowawczego, jeżeli przemawiają za tym ważne powody, to jest jeżeli istnieje pilna potrzeba zapobieżenia poważnym szkodliwym skutkom dla życia, wolności lub integralności cielesnej lub w przypadku, gdy wymagane jest podjęcie natychmiastowego działania przez organy prowadzące postępowanie przygotowawcze, aby zapobiec poważnemu utrudnianiu postępowania karnego dotyczącego poważnego przestępstwa, między innymi w celu zdobycia informacji dotyczących osób podejrzanych o współudział w poważnym przestępstwie, lub aby zapobiec utracie ważnych dowodów dotyczących poważnego przestępstwa. W okresie obowiązywania czasowego odstępstwa przyjętego na podstawie jednego z tych ważnych powodów właściwe organy powinny mieć możliwość przesłuchiwania dzieci pod nieobecność adwokata, pod warunkiem że zostały one poinformowane o prawie do nieskładania wyjaśnień i są w stanie to prawo wykonywać, a także pod warunkiem że takie przesłuchanie nie narusza prawa do obrony, w tym prawa do nieobciążania samego siebie. Powinna istnieć możliwość prowadzenia przesłuchania w niezbędnym zakresie wyłącznie w celu uzyskania informacji istotnych dla zapobieżenia poważnym szkodliwym skutkom dla życia, wolności lub integralności cielesnej lub dla zapobieżenia poważnemu utrudnianiu postępowania karnego. Jakiekolwiek nadużycie takiego czasowego odstępstwa co do zasady nieodwracalnie naruszyłoby prawo do obrony.

(32)

Państwa członkowskie powinny wyraźnie określić w swoim prawie krajowym powody i kryteria tych czasowych odstępstw oraz powinny w sposób ograniczony korzystać z możliwości ich stosowania. Wszelkie czasowe odstępstwa powinny być proporcjonalne, ściśle ograniczone w czasie, nie powinny opierać się wyłącznie na rodzaju lub wadze zarzucanego czynu zabronionego i nie powinny naruszać szeroko pojętej rzetelności postępowania. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby w sytuacji, gdy na czasowe odstępstwo zezwolił, zgodnie z niniejszą dyrektywą, właściwy organ niebędący sędzią ani sądem, decyzja w sprawie zezwolenia na czasowe odstępstwo mogła zostać poddana ocenie sądu przynajmniej na etapie postępowania sądowego.

(33)

Poufność porozumiewania się między dzieckiem a adwokatem ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do obrony i jest istotną częścią prawa do rzetelnego procesu sądowego. Państwa członkowskie powinny zatem przestrzegać – bez jakichkolwiek odstępstw – zasady poufności spotkań i innych form porozumiewania się pomiędzy adwokatem a dzieckiem przy korzystaniu z pomocy adwokata, przewidzianej w niniejszej dyrektywie. Niniejszą dyrektywę stosuje się z zastrzeżeniem procedur odnoszących się do sytuacji, w których istnieją obiektywne i faktyczne przesłanki pozwalające podejrzewać, że adwokat uczestniczył wraz z dzieckiem w popełnieniu czynu zabronionego. Wszelka działalność adwokata o charakterze przestępczym nie powinna być uznawana za zgodną z prawem pomoc świadczoną dziecku w ramach niniejszej dyrektywy. Obowiązek poszanowania zasady poufności oznacza nie tylko, że państwa członkowskie powinny powstrzymać się od zakłócania takiego porozumiewania się lub od uzyskiwania dostępu do jego treści, lecz również, że w przypadku pozbawienia dzieci wolności lub innego umieszczenia ich w miejscu znajdującym się pod kontrolą władz publicznych, państwa członkowskie powinny zapewnić, aby rozwiązania dotyczące porozumiewania się respektowały i chroniły taką poufność. Powyższe stosuje się z zastrzeżeniem wszelkich mechanizmów istniejących w ośrodkach detencyjnych mających na celu zapobieganie przesyłaniu pozbawionym wolności osobom nielegalnych przedmiotów, takich jak nadzór korespondencji, pod warunkiem że takie mechanizmy nie umożliwiają właściwym organom zapoznawania się z treścią wiadomości przesyłanych między dzieckiem a adwokatem. Niniejszą dyrektywę stosuje się również z zastrzeżeniem procedur prawa krajowego, zgodnie z którymi można odmówić przekazania korespondencji, jeżeli nadawca nie wyraża zgody na uprzednie przedłożenie tej korespondencji właściwemu sądowi.

(34)

Niniejszą dyrektywę stosuje się z zastrzeżeniem naruszenia zasady poufności mogącego zdarzyć się podczas zgodnej z prawem kontroli operacyjnej prowadzonej przez właściwe organy. Niniejszą dyrektywę stosuje się także z zastrzeżeniem działań prowadzonych na przykład przez krajowe służby specjalne w celu ochrony bezpieczeństwa narodowego zgodnie z art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) lub objętych zakresem stosowania art. 72 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), zgodnie z którym część III tytuł V TFUE odnoszący się do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości nie może naruszać wykonywania przez państwa członkowskie obowiązków dotyczących utrzymania porządku publicznego i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego.

(35)

Dzieci będące podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym powinny mieć prawo do indywidualnej oceny służącej zidentyfikowaniu ich szczególnych potrzeb w zakresie ochrony, kształcenia, szkolenia i integracji społecznej, służącej ustaleniu, czy i w jakim zakresie dzieci wymagałyby zastosowania szczególnych środków w trakcie postępowania karnego, zakresu ich odpowiedzialności karnej oraz adekwatności określonej kary lub środka wychowawczego.

(36)

W indywidualnej ocenie należy w szczególności uwzględnić osobowość i stopień dojrzałości dziecka, jego sytuację ekonomiczną, społeczną i rodzinną, w tym otoczenie, w którym dziecko żyje, a także konieczność szczególnego traktowania dziecka ze względu na np. trudności w uczeniu się i komunikowaniu.

(37)

Powinna istnieć możliwość dostosowania zakresu i stopnia szczegółowości indywidualnej oceny do okoliczności danej sprawy, biorąc pod uwagę wagę zarzucanego czynu zabronionego i środki, jakie mogłyby zostać zastosowane, w przypadku gdy dziecko zostanie uznane winnym takiego czynu. Indywidualną ocenę, która została przeprowadzona w odniesieniu do tego samego dziecka w nieodległej przeszłości, można wykorzystać, jeżeli zostanie uaktualniona.

(38)

Właściwe ograny powinny uwzględniać informacje zawarte w indywidualnej ocenie przy określaniu wszelkich szczególnych środków dotyczących dziecka, takich jak udzielenie praktycznego wsparcia; przy ocenie zasadności i skuteczności wszelkich środków zapobiegawczych względem dziecka, takich jak rozstrzygnięcia w sprawie aresztowania lub środków alternatywnych; oraz uwzględniając indywidualne cechy dziecka i jego sytuację przy podejmowaniu wszelkich rozstrzygnięć lub czynności w postępowaniu karnym, w tym przy wydawaniu wyroku. Jeżeli indywidualna ocena nie jest jeszcze dostępna, nie powinno to uniemożliwiać właściwym organom podejmowania takich środków lub rozstrzygnięć, z zastrzeżeniem poszanowania warunków ustanowionych w niniejszej dyrektywie, w tym warunku, zgodnie z którym indywidualna ocena powinna zostać przeprowadzona na najwcześniejszym właściwym etapie postępowania. Zasadność i skuteczność środków lub rozstrzygnięć podjętych przed przeprowadzeniem indywidualnej oceny może zostać ponownie zbadana po udostępnieniu indywidualnej oceny.

(39)

Indywidualna ocena powinna zostać dokonana na najwcześniejszym właściwym etapie postępowania i w odpowiednim czasie, tak by informacje w niej zawarte mogły zostać wzięte pod uwagę przez prokuratora, sędziego lub inny właściwy organ przed wniesieniem aktu oskarżenia na potrzeby rozprawy. Jeżeli nie dokonano indywidualnej oceny, powinna jednak istnieć możliwość wniesienia aktu oskarżenia, pod warunkiem że leży to w najlepszym interesie dziecka. Może to mieć na przykład miejsce w przypadku, gdy dziecko zostało aresztowane, a oczekiwanie na udostępnienie indywidualnej oceny mogłoby spowodować zbędne przedłużenie aresztowania.

(40)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość odstąpienia od obowiązku przeprowadzenia indywidualnej oceny, jeżeli takie odstępstwo uzasadniają okoliczności sprawy, biorąc pod uwagę między innymi wagę zarzucanego czynu zabronionego oraz środki, które mogłyby zostać podjęte, gdyby dziecko zostało uznane winnym popełnienia takiego czynu, i pod warunkiem że takie odstępstwo jest zgodne z najlepszym interesem dziecka. W tym kontekście należy wziąć pod uwagę wszelkie istotne aspekty, w tym to, czy dziecko w nieodległej przeszłości zostało poddane indywidualnej ocenie w ramach postępowania karnego lub czy dana sprawa może być prowadzona dalej bez aktu oskarżenia.

(41)

Obowiązek opieki nad dziećmi będącymi podejrzanymi lub oskarżonymi leży u podstaw właściwego wymierzania sprawiedliwości, w szczególności gdy dzieci są pozbawione wolności, a zatem znajdują się w szczególnie niekorzystnym położeniu. Aby zapewnić integralność osobistą dziecka, które zostało pozbawione wolności, powinno ono mieć prawo do badania lekarskiego. Takie badanie lekarskie powinno zostać przeprowadzone przez lekarza lub inną osobę posiadającą zawodowe kwalifikacje z inicjatywy właściwych organów, w szczególności gdy dają ku temu powody konkretne wskazania zdrowotne, lub na wniosek dziecka, podmiotu odpowiedzialności rodzicielskiej lub adwokata dziecka. Państwa członkowskie powinny wprowadzić praktyczne rozwiązania dotyczące badań lekarskich, które będą przeprowadzane zgodnie z niniejszą dyrektywą, a także dotyczące dostępu dzieci do tych badań. W rozwiązaniach tych można między innymi uregulować sytuację, w której w niewielkim odstępie czasu zlecane są co najmniej dwa badania lekarskie tego samego dziecka.

(42)

Dzieci będące podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym nie zawsze są w stanie zrozumieć treść przesłuchań, w których uczestniczą. W celu zapewnienia takim dzieciom dostatecznej ochrony, przesłuchania przez policję lub przez inne ograny ścigania należy zatem nagrywać w postaci zapisu audiowizualnego, jeżeli jest to działanie proporcjonalne, biorąc pod uwagę między innymi ewentualną obecność adwokata oraz ewentualny fakt pozbawienia dziecka wolności, z zastrzeżeniem że należy przede wszystkim uwzględniać najlepszy interes dziecka. Niniejsza dyrektywa nie nakłada na państwa członkowskie wymogu sporządzania zapisu audiowizualnego przesłuchań dzieci przez sędziego lub przez sąd.

(43)

Jeżeli zapis audiowizualny ma zostać sporządzony zgodnie z niniejszą dyrektywą, lecz problemy techniczne, których nie można rozwiązać, uniemożliwiają sporządzenie takiego zapisu, policja lub inne ograny ścigania powinny mieć możliwość przesłuchania dziecka bez sporządzania zapisu audiowizualnego, pod warunkiem że podjęto należyte starania w celu rozwiązania tego problemu technicznego, a przesunięcie przesłuchania na późniejszy termin nie jest właściwe oraz że jest to zgodne z najlepszym interesem dziecka.

(44)

Niezależenie od tego, czy przesłuchanie dziecka jest nagrywane w postaci zapisu audiowizualnego, powinno ono być w każdym wypadku przeprowadzone w sposób uwzględniający wiek i stopień dojrzałości danego dziecka.

(45)

Dzieci znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji, gdy są pozbawione wolności. Należy zatem podjąć szczególne starania, aby unikać pozbawiania wolności, a w szczególności aresztowania dzieci na jakimkolwiek etapie postępowania, zanim sąd ostatecznie rozstrzygnie, czy dane dziecko popełniło czyn zabroniony, z uwagi na możliwe ryzyko zaburzenia ich rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego oraz gdyż pozbawienie wolności może powodować trudności w zakresie ich reintegracji społecznej. Państwa członkowskie mogą wprowadzić praktyczne rozwiązania, takie jak wytyczne lub instrukcje dla funkcjonariuszy policji w sprawie stosowania tych wymogów w sytuacji zatrzymania policyjnego. W każdym razie wymogi takie stosuje się z zastrzeżeniem możliwości zatrzymania dziecka przez funkcjonariuszy policji lub innych organów ścigania, gdy wydaje się to uzasadnione w przypadkach takich jak ujęcie na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu czynu zabronionego.

(46)

Właściwe organy powinny zawsze rozważać środki stanowiące alternatywę wobec aresztowania (zwane dalej „środkami alternatywnymi”) i stosować takie środki wówczas, gdy jest to możliwe. Takie środki alternatywne mogą obejmować zakaz przebywania dziecka w określonych miejscach, nakaz zamieszkania w konkretnym miejscu, ograniczenia dotyczące kontaktów z konkretnymi osobami, obowiązek stawiania się przed właściwymi organami, udział w programach edukacyjnych lub, pod warunkiem wyrażenia zgody przez dziecko, poddanie się leczeniu terapeutycznemu lub leczeniu odwykowemu.

(47)

Aresztowanie dziecka powinno być przedmiotem okresowej kontroli dokonywanej przez sąd, który może również występować w osobie jednego sędziego. Powinna istnieć możliwość przeprowadzania takiej okresowej kontroli z urzędu przez sąd lub na wniosek dziecka, adwokata dziecka lub organu sądowego, który nie jest sądem, w szczególności prokuratora. Państwa członkowskie powinny zapewnić praktyczne rozwiązania w tym względzie, w tym w odniesieniu do sytuacji, w której okresowa kontrola została już dokonana z urzędu przez sąd, a dziecko lub jego adwokat wnosi o dokonanie kolejnej kontroli.

(48)

Jeżeli dzieci przebywają w areszcie, powinny one korzystać ze specjalnych środków ochrony. W szczególności należy je odseparować od osób dorosłych, chyba że rozwiązanie przeciwne zostanie uznane za zgodne z najwyższym dobrem dziecka, zgodnie z art. 37 lit. c) Konwencji ONZ o prawach dziecka. Po ukończeniu przez aresztowane dziecko 18 lat powinna istnieć możliwość, w uzasadnionych przypadkach, dalszego odseparowania od osób dorosłych z uwzględnieniem okoliczności dotyczących danej osoby. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób traktowania aresztowanych dzieci ze względu na właściwą im potrzebę szczególnego traktowania. Dzieci powinny mieć dostęp do placówek edukacyjnych odpowiadających ich potrzebom.

(49)

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby dzieci będące podejrzanymi lub oskarżonymi przetrzymywane w policyjnej izbie zatrzymań były odseparowane od osób dorosłych, chyba że rozwiązanie przeciwne zostanie uznane za zgodne z najwyższym dobrem dziecka lub, w wyjątkowych okolicznościach, takie odseparowanie nie jest możliwe, pod warunkiem że dzieci przetrzymywane są razem z osobami dorosłymi w sposób zgodny z najwyższym dobrem dziecka. Na przykład na obszarach słabo zaludnionych, w drodze wyjątku, powinna istnieć możliwość przetrzymywania dzieci w policyjnej izbie zatrzymań wraz z osobami dorosłymi, o ile nie jest to sprzeczne z najwyższym dobrem dziecka. W takich sytuacjach wymagana jest szczególna czujność ze strony właściwych organów, aby chronić integralność cielesną i dobre samopoczucie dziecka.

(50)

Powinna istnieć możliwość przetrzymywania dzieci w areszcie z młodymi osobami dorosłymi, o ile nie jest to sprzeczne z najwyższym dobrem dziecka. Do państw członkowskich należy określenie, jakie osoby są uważane za młode osoby dorosłe zgodnie ze swoimi przepisami i procedurami krajowymi. Zachęca się państwa członkowskie do określenia, że osoby w wieku powyżej 24 lat nie są uznawane za młode osoby dorosłe.

(51)

W przypadku gdy dzieci przebywają w areszcie, państwa członkowskie powinny podjąć właściwe środki ustanowione w niniejszej dyrektywie. Takie środki powinny między innymi zapewniać skuteczne i regularne wykonywanie prawa do życia rodzinnego. Dzieci powinny mieć w szczególności prawo do utrzymywania regularnych kontaktów z rodzicami, rodziną i przyjaciółmi, za pośrednictwem wizyt i korespondencji, chyba że ze względu na najlepszy interes dziecka i interes wymiaru sprawiedliwości potrzebne są wyjątkowe ograniczenia.

(52)

Państwa członkowskie powinny także podjąć właściwe środki, aby zapewnić poszanowanie wolności religii lub przekonań dziecka. W związku z powyższym państwa członkowskie powinny w szczególności powstrzymać się od ingerowania w kwestię religii lub przekonań dziecka. Państwa członkowskie nie są jednak zobowiązane do podejmowania aktywnych działań w celu wspierania dzieci w praktykach religijnych.

(53)

W odpowiednich przypadkach państwa członkowskie powinny także podjąć właściwe środki w innych sytuacjach pozbawienia wolności. Podjęte środki powinny być proporcjonalne i właściwe do charakteru pozbawienia wolności, takiego jak zatrzymanie policyjne lub aresztowanie, oraz do czasu jego trwania.

(54)

Profesjonaliści, którzy mają bezpośredni kontakt z dziećmi, powinni uwzględniać szczególne potrzeby dzieci z różnych grup wiekowych oraz powinni zadbać o dostosowanie postępowania do tych potrzeb. W tym celu powinni oni odbyć specjalne szkolenia w zakresie pracy z dziećmi.

(55)

Dzieci powinny być traktowane w sposób odpowiedni do ich wieku, stopnia ich dojrzałości i zdolności pojmowania, z uwzględnieniem ich ewentualnych szczególnych potrzeb, w tym wynikających z ewentualnych trudności w komunikowaniu się.

(56)

Uwzględniając różnice między tradycjami i systemami prawnymi w państwach członkowskich, podczas postępowania karnego należy w jak największym stopniu zapewnić prywatność dzieci, między innymi z myślą o ułatwieniu reintegracji społecznej dzieci. Państwa członkowskie powinny zadbać o to, by rozprawa oraz posiedzenia sądowe z udziałem dzieci były zwyczajowo prowadzone z wyłączeniem jawności lub powinny one zezwolić sądom lub sędziom na podjęcie decyzji o prowadzeniu takiej rozprawy oraz takich posiedzeń sądowych z wyłączeniem jawności. Pozostaje to bez wpływu na publikację wyroków zgodnie z art. 6 EKPC.

(57)

Dzieci powinny mieć prawo do tego, by podczas rozprawy oraz posiedzeń sądowych, w których uczestniczą, towarzyszył im podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej. Jeżeli odpowiedzialność rodzicielska za to samo dziecko spoczywa na więcej niż jednej osobie, dziecko powinno mieć prawo do tego, by towarzyszyły mu wszystkie takie osoby, chyba że nie jest to wykonalne pomimo starań poczynionych w rozsądnym zakresie przez właściwe organy. Państwa członkowskie powinny przyjąć praktyczne rozwiązania, by dzieci mogły wykonywać prawo do tego, by podczas rozprawy oraz posiedzeń sądowych, w których uczestniczą, towarzyszył im podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej, a także rozwiązania dotyczące warunków, zgodnie z którymi osoba towarzysząca może zostać wykluczona czasowo z uczestnictwa w rozprawie lub posiedzeniu sądowym. Takie rozwiązania mogłyby między innymi regulować sytuację, w której podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej czasowo nie może towarzyszyć dziecku lub w której podmiot ten nie chce skorzystać z możliwości towarzyszenia dziecku, pod warunkiem że uwzględniony jest najlepszy interes dziecka.

(58)

W pewnych okolicznościach, które mogą także dotyczyć tylko jednej z osób, na których spoczywa odpowiedzialność rodzicielska, dziecko powinno mieć prawo do tego, by podczas rozprawy oraz posiedzeń sądowych towarzyszyła mu stosowna osoba dorosła inna niż podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej. Jedną z takich okoliczności jest sytuacja, w której towarzyszący dziecku podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej mógłby poważnie utrudnić postępowanie karne, w szczególności w przypadkach, gdy istnieją obiektywne i faktyczne przesłanki pozwalające podejrzewać, że dowody mogłyby zostać zniszczone lub zniekształcone, gdy wywierano by wpływ na świadków lub gdy podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej mógłby wraz z dzieckiem uczestniczyć w popełnieniu zarzucanego czynu zabronionego.

(59)

Zgodnie z niniejszą dyrektywą, dzieci powinny mieć również prawo do tego, by podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej towarzyszył im na innych etapach postępowania, podczas których dziecko jest obecne, np. podczas przesłuchania przez policję.

(60)

Prawo oskarżonego do osobistej obecności na rozprawie stanowi część prawa do rzetelnego procesu sądowego określonego w art. 47 Karty i art. 6 EKPC, zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Państwa członkowskie powinny podjąć właściwe środki, aby skłaniać dzieci do udziału w dotyczącej ich rozprawie, w tym poprzez wzywanie ich osobiście i poprzez przesyłanie kopii wezwania podmiotowi odpowiedzialności rodzicielskiej lub, jeżeli byłoby to sprzeczne najlepszym interesem dziecka, innej stosownej osobie dorosłej. Państwa członkowskie powinny zapewnić praktyczne rozwiązania dotyczące obecności dziecka na dotyczącej go rozprawie. Rozwiązania te mogą obejmować przepisy dotyczące warunków, na jakich dziecko może być czasowo wykluczone z uczestnictwa w rozprawie.

(61)

Pewne prawa przewidziane w niniejszej dyrektywie powinny przysługiwać dzieciom będącym osobami, których dotyczy wniosek, od chwili ich aresztowania w wykonującym nakaz państwie członkowskim.

(62)

Postępowania dotyczące europejskiego nakazu aresztowania mają kluczowe znaczenie dla współpracy państw członkowskich w sprawach karnych. Niezbędne w takiej współpracy jest dotrzymywanie terminów przewidzianych w decyzji ramowej 2002/584/WSiSW. Dlatego też, choć dzieci będące osobami, których dotyczy wniosek, powinny mieć pełną możliwość wykonywania swoich praw na mocy niniejszej dyrektywy w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, terminy te powinny być dotrzymywane.

(63)

Państwa członkowskie powinny podjąć właściwe środki, aby zapewnić, by sędziowie i prokuratorzy prowadzący postępowania karne z udziałem dzieci posiadali specjalne kwalifikacje w tej dziedzinie lub mieli skuteczny dostęp do specjalnych szkoleń, w szczególności w odniesieniu do praw dzieci, odpowiednich technik prowadzenia przesłuchań, psychologii dziecięcej oraz komunikowania się w języku dostosowanym do poziomu dziecka. Państwa członkowskie powinny także podjąć właściwe środki w celu wsparcia prowadzenia takich specjalnych szkoleń dla prawników występujących w roli obrońców w postępowaniach karnych z udziałem dzieci.

(64)

Na potrzeby monitorowania i oceny skuteczności niniejszej dyrektywy konieczne jest gromadzenie, spośród dostępnych danych, odpowiednich danych dotyczących wdrażania praw określonych w niniejszej dyrektywie. Takie dane obejmują dane zarejestrowane przez organy sądowe i organy ścigania oraz, w miarę możliwości, dane administracyjne zgromadzone przez placówki służby zdrowia i opieki społecznej w odniesieniu do praw określonych w niniejszej dyrektywie, w szczególności dotyczące liczby dzieci, którym umożliwiono dostęp do adwokata, liczby przeprowadzonych indywidualnych ocen, liczby przesłuchań nagranych w postaci zapisu audiowizualnego oraz liczby dzieci pozbawionych wolności.

(65)

Państwa członkowskie powinny szanować i gwarantować prawa określone w niniejszej dyrektywie bez dyskryminacji z jakichkolwiek względów, takich jak rasa, kolor skóry, płeć, orientacja seksualna, język, wyznanie, poglądy polityczne lub inne, narodowość, pochodzenie etniczne lub społeczne, stan posiadania, niepełnosprawność lub urodzenie.

(66)

Niniejsza dyrektywa potwierdza prawa podstawowe i zasady uznane w Karcie i EKPC, w tym zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawo człowieka do integralności, prawa dziecka, integrację osób niepełnosprawnych, prawo do skutecznego środka prawnego i do bezstronnego sądu, domniemanie niewinności i prawo do obrony. Niniejszą dyrektywę należy wykonywać zgodnie z tymi prawami i zasadami.

(67)

W niniejszej dyrektywie ustanawia się normy minimalne. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość rozszerzenia zakresu praw określonych w niniejszej dyrektywie w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Taki wyższy poziom ochrony nie powinien stanowić przeszkody we wzajemnym uznawaniu orzeczeń sądowych, które te normy minimalne mają ułatwiać. Poziom ochrony zapewnianej przez państwa członkowskie nigdy nie powinien być niższy niż poziom wynikający z norm określonych w Karcie lub EKPC, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości i Europejski Trybunał Praw Człowieka.

(68)

Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, mianowicie ustanowienie wspólnych norm minimalnych dotyczących gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki tego środka możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podejmować działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(69)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, oraz z zastrzeżeniem art. 4 tego Protokołu, wymienione państwa członkowskie nie uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie są nią związane ani jej nie stosują.

(70)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie jest nią związana ani jej nie stosuje.

(71)

Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających (10) państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub więcej dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione,

a)

podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym; lub

b)

objęte postępowaniem dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania na mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW (tj. są „osobami, których dotyczy wniosek”).

a)

prawo państwa członkowskiego przewiduje wymierzanie kar przez organ inny niż sąd właściwy w sprawach karnych, a wymierzenie takiej kary może być przedmiotem odwołania lub przekazania sprawy do takiego sądu; lub

b)

nie można wymierzyć kary polegającej na pozbawieniu wolności;

1)

„dziecko” oznacza osobę w wieku poniżej 18 lat;

2)

„podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej” oznacza każdą osobę, na której spoczywa odpowiedzialność rodzicielska za dziecko;

3)

„odpowiedzialność rodzicielska” oznacza ogół praw i obowiązków, które zostały przyznane osobie fizycznej lub prawnej orzeczeniem, z mocy prawa lub poprzez prawnie wiążące porozumienie, dotyczących osoby lub majątku dziecka, w tym pieczę na dzieckiem oraz prawo do osobistej styczności z dzieckiem.

a)

niezwłocznie, gdy dzieci zostają poinformowane, że są podejrzanymi lub oskarżonymi, w odniesieniu do:

b)

na najwcześniejszym właściwym etapie postępowania, w odniesieniu do:

c)

przy pozbawieniu wolności, w odniesieniu do prawa do szczególnego traktowania w czasie pozbawienia wolności, przewidzianego w art. 12.

a)

byłoby sprzeczne z najlepszym interesem dziecka;

b)

jest niemożliwe, ponieważ pomimo starań poczynionych w rozsądnym zakresie nie można skontaktować się z podmiotem odpowiedzialności rodzicielskiej lub jego tożsamość jest nieznana;

c)

mogłoby, w świetle obiektywnych i faktycznych okoliczności, poważnie utrudnić postępowanie karne.

a)

przed ich przesłuchaniem przez policję lub inny organ ścigania lub organ sądowy;

b)

w momencie dokonywania przez organy prowadzące postępowanie przygotowawcze lub inne właściwe organy czynności dochodzeniowo-śledczych lub innych czynności związanych z gromadzeniem dowodów zgodnie z ust. 4 lit. c);

c)

bez zbędnej zwłoki po pozbawieniu wolności;

d)

jeżeli zostały wezwane do stawiennictwa przed sądem właściwym w sprawach karnych – w odpowiednim czasie zanim stawią się przed tym sądem.

a)

państwa członkowskie zapewniają, aby dzieci miały prawo do spotykania się na osobności i porozumiewania się z reprezentującym je adwokatem, także przed przesłuchaniem przez policję lub inny organ ścigania lub organ sądowy;

b)

państwa członkowskie zapewniają, by dzieci miały prawo do obecności adwokata przy przesłuchaniu oraz by adwokat miał możliwość skutecznego udziału w przesłuchaniu; taki udział musi być zgodny z procedurami określonymi w prawie krajowym, pod warunkiem że procedury te nie naruszają skutecznego wykonywania tego prawa lub jego istoty; jeżeli adwokat bierze udział w przesłuchaniu, wzmiankę o tym fakcie zamieszcza się zgodnie z procedurą utrwalania czynności postępowania określoną w prawie krajowym;

c)

państwa członkowskie zapewniają, aby dzieci korzystały z pomocy adwokata przynajmniej podczas następujących czynności dochodzeniowo-śledczych lub związanych z gromadzeniem dowodów, w przypadku gdy czynności te są przewidziane w prawie krajowym oraz jeżeli przy danej czynności wymagana lub dozwolona jest obecność podejrzanego lub oskarżonego:

a)

gdy są one postawione przed właściwym sądem lub sędzią, który ma rozstrzygnąć w sprawie aresztowania na wszystkich etapach postępowania objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy; oraz

b)

w czasie trwania aresztowania.

a)

pilną potrzebą zapobieżenia poważnym szkodliwym skutkom dla życia, wolności lub integralności cielesnej;

b)

koniecznością podjęcia przez organy prowadzące postępowanie przygotowawcze natychmiastowego działania w celu zapobieżenia poważnemu utrudnieniu postępowania karnego dotyczącego poważnego przestępstwa.

a)

ustalenia, czy należy podjąć szczególne środki na rzecz dziecka;

b)

oceny zasadności i skuteczności ewentualnych środków zapobiegawczych wobec dziecka;

c)

podjęcia rozstrzygnięć lub czynności w postępowaniu karnym, w tym przy wydawaniu wyroku.

a)

dziecka;

b)

podmiotu odpowiedzialności rodzicielskiej lub innej stosownej osoby dorosłej, o której mowa w art. 5 i 15;

c)

adwokata dziecka.

a)

uznaje się, iż ze względu na najwyższe dobro dziecka nie należy tego czynić; lub

b)

w wyjątkowych okolicznościach takie odseparowanie nie jest możliwe, pod warunkiem że dzieci przetrzymywane są razem z osobami dorosłymi w sposób zgodny z najwyższym dobrem dziecka.

a)

zapewnienia i ochrony ich zdrowia oraz rozwoju fizycznego i psychicznego;

b)

zapewnienia im prawa do kształcenia i szkolenia, w tym również, gdy dzieci są niepełnosprawne pod względem fizycznym, sensorycznym lub intelektualnym;

c)

zapewnienia im skutecznego i regularnego wykonywania prawa do życia rodzinnego;

d)

zapewnienia dostępu do programów, które wspierają ich rozwój i ich reintegrację społeczną; oraz

e)

zapewnienia poszanowania wolności religii lub przekonań.

a)

byłaby sprzeczna z najlepszym interesem dziecka;

b)

jest niemożliwa, ponieważ pomimo starań poczynionych w rozsądnym zakresie nie można skontaktować się z podmiotem odpowiedzialności rodzicielskiej lub jego tożsamość jest nieznana; lub

c)

w świetle obiektywnych i faktycznych okoliczności mogłaby poważnie utrudnić postępowanie karne.

a)

towarzyszenie dziecku przez ten podmiot lub tę osobę leży w najlepszym interesie dziecka; oraz

b)

obecność tego podmiotu lub tej osoby nie zaszkodzi postępowaniu karnemu.

21.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 132/21

(1)

Do dyrektyw Rady 2004/114/WE (4) i 2005/71/WE (5) należy wprowadzić szereg zmian. W celu zachowania jasności dyrektywy te powinny zostać przekształcone.

(2)

Niniejsza dyrektywa powinna stanowić odpowiedź na potrzeby wskazane w sprawozdaniach z wdrażania dyrektyw 2004/114/WE i 2005/71/WE, aby zaradzić wykrytym słabościom, zapewnić większą przejrzystość i pewność prawa oraz stworzyć spójne ramy prawne dla różnych kategorii obywateli państw trzecich przybywających do Unii. Niniejsza dyrektywa powinna w związku z tym uprościć i zracjonalizować istniejące przepisy dotyczące tych kategorii w ramach jednego aktu. Mimo iż kategorie objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy różnią się między sobą, mają one również szereg wspólnych cech, dzięki czemu możliwe jest objęcie ich wspólnymi ramami prawnymi na poziomie Unii.

(3)

Niniejsza dyrektywa powinna przyczyniać się do realizacji programu sztokholmskiego, którego celem jest zbliżenie przepisów krajowych dotyczących warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich. Imigracja spoza Unii jest jednym ze źródeł napływu wysoko wykwalifikowanych osób, a zapotrzebowanie zwłaszcza na studentów i naukowców coraz bardziej rośnie. Odgrywają oni ważną rolę w tworzeniu kluczowego atutu Unii, kapitału ludzkiego oraz w zapewnianiu inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego, sprzyjającego włączeniu społecznemu, a tym samym przyczyniają się do realizacji celów strategii Europa 2020.

(4)

W sprawozdaniach z wdrażania dyrektyw 2004/114/WE i 2005/71/WE wskazano pewne niedociągnięcia, zwłaszcza w zakresie warunków przyjmowania, praw, gwarancji proceduralnych, dostępu studentów do rynku pracy w czasie ich studiów oraz przepisów dotyczących mobilności wewnątrzunijnej. Za niezbędne uznano również określone usprawnienia w odniesieniu do obywateli państw trzecich, którzy należą do kategorii objętych przepisami fakultatywnymi. Prowadzone następnie szersze konsultacje podkreśliły także konieczność zapewnienia naukowcom i studentom lepszych możliwości poszukiwania pracy, a pracownikom au pair, którzy nie są objęci zakresem stosowania dyrektyw 2004/114/WE i 2005/71/WE – lepszej ochrony.

(5)

W celu stopniowego ustanowienia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) przewiduje przyjmowanie środków w dziedzinach azylu, imigracji i ochrony praw obywateli państw trzecich.

(6)

Celem niniejszej dyrektywy powinno być także wspieranie kontaktów międzyludzkich i mobilności, które są ważnymi elementami polityki zewnętrznej Unii, zwłaszcza wobec państw objętych europejską polityką sąsiedztwa lub strategicznych partnerów Unii. Niniejsza dyrektywa powinna umożliwić lepszy wkład w globalne podejście do kwestii migracji i mobilności oraz towarzyszące mu partnerstwa na rzecz mobilności, które oferują konkretne ramy dialogu i współpracy między państwami członkowskimi i państwami trzecimi, w tym również ułatwiają i porządkują legalną migrację.

(7)

Migracja w celach określonych w niniejszej dyrektywie powinna wspierać powstawanie oraz zdobywanie wiedzy i umiejętności. Jest to korzystne zarówno dla zainteresowanych migrantów, kraju ich pochodzenia oraz zainteresowanego państwa członkowskiego, wzmacniając jednocześnie więzi kulturowe i zwiększając różnorodność kulturową.

(8)

Niniejsza dyrektywa powinna promować Unię jako atrakcyjne miejsce do badań i innowacji oraz zwiększać jej szanse w globalnej rywalizacji o talenty i w ten sposób prowadzić do poprawy ogólnej unijnej konkurencyjności i unijnych wskaźników wzrostu, a jednocześnie do tworzenia miejsc pracy w większej mierze przyczyniających się do wzrostu PKB. Otwarcie się Unii na obywateli państw trzecich, którzy mogą zostać przyjęci w celu prowadzenia badań naukowych, wpisuje się także w inicjatywę przewodnią „Unia innowacji”. Stworzenie otwartego rynku pracy dla naukowców unijnych i naukowców z państw trzecich zostało także potwierdzone jako jeden z kluczowych celów europejskiej przestrzeni badawczej – jednolitej przestrzeni, w której naukowcy mogą swobodnie się przemieszczać, a wiedza naukowa i technologie podlegają swobodnej wymianie.

(9)

Należy ułatwić przyjmowanie obywateli państw trzecich wnioskujących w celu prowadzenia działalności badawczej poprzez procedurę przyjmowania, która jest niezależna od stosunku prawnego łączącego ich z przyjmującą instytucją badawczą, oraz poprzez zaniechanie wymagania od nich poza ogólnym zezwoleniem dodatkowo zezwolenia na pracę. Procedura ta powinna opierać się na współpracy pomiędzy instytucjami badawczymi a organami imigracyjnymi w państwach członkowskich. Powinna ona przyznawać tym pierwszym kluczową rolę w procedurze przyjmowania z myślą o ułatwieniu i przyśpieszeniu wjazdu obywateli państw trzecich wnioskujących w celu prowadzenia działalności badawczej w Unii, a jednocześnie utrzymać uprawnienia państw członkowskich w zakresie polityki imigracyjnej. Instytucje badawcze, które państwa członkowskie powinny mieć możliwość wcześniej zatwierdzać, powinny móc podpisać z obywatelem państwa trzeciego umowę o przyjęcie albo kontrakt w celu prowadzenia działalności badawczej. Państwa członkowskie powinny wydać zezwolenie na podstawie umowy o przyjęcie lub kontraktu, jeśli spełnione są warunki wjazdu i pobytu.

(10)

Ponieważ wysiłki, który należy podjąć, aby osiągnąć cel polegający na inwestowaniu 3 % PKB w badania, dotyczy głównie sektora prywatnego, należy zachęcać ten sektor, w stosownych przypadkach, do zrekrutowania w nadchodzących latach większej liczby naukowców.

(11)

Aby uczynić Unię bardziej atrakcyjną dla obywateli państw trzecich, którzy chcą prowadzić działalność badawczą w Unii, członkowie ich rodzin, zdefiniowani w dyrektywie Rady 2003/86/WE (6), powinni mieć możliwość towarzyszenia im i korzystania z przepisów dotyczących mobilności wewnątrzunijnej. Wspomniani członkowie rodzin powinni mieć dostęp do rynku pracy w pierwszym państwie członkowskim, a w przypadku mobilności długoterminowej – w drugich państwach członkowskich, z wyjątkiem nadzwyczajnych okoliczności, takich jak szczególnie wysoki poziom bezrobocia, w których państwa członkowskie powinny przez okres nieprzekraczający 12 miesięcy zachować możliwość przeprowadzenia testu wykazującego, że dane stanowisko nie może zostać obsadzone w oparciu o zasoby krajowego rynku pracy. Z wyjątkiem odstępstw przewidzianych w niniejszej dyrektywie zastosowanie powinny mieć wszystkie przepisy dyrektywy 2003/86/WE, w tym przepisy dotyczące powodów odrzucania, cofnięcia lub odmowy odnowienia. Zatem dokumenty pobytowe członków rodzin mogłyby zostać cofnięte lub ich odnowienie mogłoby spotkać się z odmową, jeśli zezwolenie dla naukowca, któremu towarzyszą, wygaśnie, a oni sami nie posiadają samodzielnego prawa pobytu.

(12)

W stosownych przypadkach należy zachęcać państwa członkowskie do traktowania doktorantów jako naukowców do celów niniejszej dyrektywy.

(13)

Wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy nie powinno zachęcać do drenażu mózgów z krajów wschodzących lub krajów rozwijających się. Należy podejmować wspólnie z krajami pochodzenia środki wspomagające reintegrację naukowców w krajach ich pochodzenia z myślą o stworzeniu kompleksowej polityki migracyjnej.

(14)

W celu promowania całej Europy jako światowego centrum doskonałości w zakresie studiów wyższych i szkoleń, należy usprawnić i uprościć warunki wjazdu i pobytu osób, które chcą przybyć do Unii w tych celach. Jest to zgodne z celami planu modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego, zwłaszcza w kontekście umiędzynarodowienia europejskiego szkolnictwa wyższego. W zakres takich działań wchodzi zbliżanie odpowiednich przepisów krajowych państw członkowskich. W tym kontekście i zgodnie z konkluzjami Rady w sprawie modernizacji szkolnictwa wyższego (7) termin „szkolnictwo wyższe” obejmuje wszystkie instytucje szkolnictwa wyższego, w tym między innymi uniwersytety, wyższe szkoły nauk stosowanych, instytuty technologiczne, „grandes écoles”, szkoły biznesu, wyższe szkoły inżynierskie, „instituts universitaires de technologie”, kolegia, wyższe szkoły zawodowe, politechniki i akademie.

(15)

Rozszerzenie i pogłębienie procesu bolońskiego, zapoczątkowanego wspólną deklaracją europejskich ministrów edukacji podpisaną w Bolonii w dniu 19 czerwca 1999 r., doprowadziło do powstania bardziej porównywalnych, zgodniejszych i spójniejszych systemów szkolnictwa wyższego w krajach objętych procesem, ale także poza tymi krajami. Sytuacja ta wynika z faktu, że państwa członkowskie wspierają mobilność studentów, a instytucje szkolnictwa wyższego uwzględniają ją w swoich programach. Fakt ten powinien znaleźć odzwierciedlenie w udoskonalonych przepisach dotyczących wewnątrzunijnej mobilności studentów. Uczynienie europejskiego szkolnictwa wyższego atrakcyjnym i konkurencyjnym jest jednym z celów deklaracji bolońskiej. W wyniku procesu bolońskiego powstał europejski obszar szkolnictwa wyższego. Jego trzystopniowa struktura z czytelnymi programami oraz tytułami i stopniami, a także wprowadzenie ram kwalifikacji uczyniły studiowanie w Europie bardziej atrakcyjnym dla obywateli państw trzecich.

(16)

Państwa członkowskie powinny określić, zgodnie ze swoim prawem krajowym, czas trwania i inne warunki kursów przygotowawczych dla studentów objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.

(17)

Dowód przyjęcia obywatela państwa trzeciego przez instytucję szkolnictwa wyższego mógłby stanowić między innymi list lub zaświadczenie potwierdzające wpisanie na listę studentów.

(18)

Obywatele państw trzecich wnioskujący o przyjęcie jako stażyści powinni przedłożyć dowód uzyskania tytułu lub stopnia przyznawanego w ramach szkolnictwa wyższego w ciągu dwóch lat poprzedzających datę złożenia przez nich wniosku lub dowód odbywania studiów w państwie trzecim prowadzących do uzyskania tytułu lub stopnia przyznawanego w ramach szkolnictwa wyższego. Powinni oni również przedstawić umowę o staż, która zawiera opis programu stażu oraz określa jego cel edukacyjny lub składniki edukacyjne, czas jego trwania oraz warunki nadzoru nad stażystami, dowodzącą, że będą oni faktycznie odbywać staż, a nie wykonywać zwykłą pracę. Ponadto można wymagać od podmiotów przyjmujących wykazania, że staż nie zastępuje stanowiska pracy. Jeśli w prawie krajowym, układach zbiorowych lub praktykach przewidziane są szczególne warunki dotyczące stażystów, państwa członkowskie powinny móc wymagać od obywateli państw trzecich wnioskujących o przyjęcie jako stażyści spełnienia tych szczególnych warunków.

(19)

Pracownicy odbywający staż, którzy przybywają do pracy w Unii w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, nie są objęci zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, ponieważ objęci są oni zakresem stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE (8).

(20)

Niniejsza dyrektywa powinna wspierać cele wolontariatu europejskiego, aby rozwijać solidarność, wzajemne zrozumienie i tolerancję wśród młodych ludzi oraz w społeczeństwach, w których żyją, a jednocześnie przyczyniać się do zwiększania spójności społecznej i promowania aktywności obywatelskiej wśród młodzieży. W celu zapewnienia dostępności wolontariatu europejskiego w całej Unii w sposób spójny państwa członkowskie powinny stosować przepisy niniejszej dyrektywy do obywateli państw trzecich wnioskujących w celu udziału w wolontariacie europejskim.

(21)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania przepisów niniejszej dyrektywy do uczniów, wolontariuszy pracujących poza ramami wolontariatu europejskiego oraz pracowników au pair, aby ułatwić im wjazd i pobyt oraz zapewnić im prawa.

(22)

Jeśli państwa członkowskie postanowią stosować niniejszą dyrektywę do uczniów, zachęca się je do zapewnienia, aby krajowa procedura przyjmowania nauczycieli, których zadaniem jest wyłącznie towarzyszenie uczniom uczestniczącym w programie wymiany młodzieży szkolnej lub projekcie edukacyjnym, była spójna z procedurą dotyczącą uczniów przewidzianą w niniejszej dyrektywie.

(23)

Praca w charakterze au pair przyczynia się do rozwijania kontaktów międzyludzkich poprzez umożliwianie obywatelom państw trzecich doskonalenia umiejętności językowych, rozwijania wiedzy o państwach członkowskich i budowania więzi kulturowych z tymi państwami. Jednocześnie obywatele państw trzecich pracujący w charakterze au pair mogą być narażeni na nadużycia. W celu zapewnienia uczciwego traktowania pracowników au pair oraz aby odpowiedzieć na ich szczególne potrzeby, należy umożliwić państwom członkowskim stosowanie przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących wjazdu i pobytu pracowników au pair.

(24)

Jeśli obywatele państwa trzeciego mogą udowodnić, że dysponują środkami na czas trwania swojego pobytu w danym państwie członkowskim pochodzącymi z dodatku, dofinansowania lub stypendium, ważnej umowy o pracę, wiążącej oferty zatrudnienia lub zobowiązania finansowego ze strony organizacji zajmującej się wymianą młodzieży szkolnej, jednostki przyjmującej stażystów, organizacji odpowiedzialnej za wolontariat, rodziny goszczącej lub organizacji pośredniczącej w zatrudnianiu pracowników au pair, państwa członkowskie powinny wziąć takie środki pod uwagę przy dokonywaniu oceny dysponowania wystarczającymi środkami. Państwa członkowskie powinny móc określić orientacyjną kwotę odniesienia, uznawaną przez nie za „wystarczające środki”, która to kwota mogłaby się różnić w zależności od kategorii obywateli państw trzecich.

(25)

Zachęca się państwa członkowskie do zezwalania wnioskodawcom na przedstawianie dokumentów i informacji w określonym przez nie języku urzędowym Unii innym niż ich język urzędowy lub języki urzędowe.

(26)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia procedury zatwierdzania publicznych lub prywatnych instytucji badawczych, które chcą przyjąć naukowców będących obywatelami państw trzecich, lub instytucji szkolnictwa wyższego, które chcą przyjąć studentów będących obywatelami państwa trzeciego. Takie zatwierdzenie powinno się odbywać zgodnie z procedurami określonymi w prawie krajowym lub w praktyce administracyjnej danego państwa członkowskiego. Wnioski kierowane do zatwierdzonych instytucji badawczych lub instytucji szkolnictwa wyższego powinny podlegać ułatwieniom i przyspieszać wjazd obywateli państw trzecich przybywających do Unii w celu prowadzenia badań naukowych lub odbycia studiów.

(27)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia procedury zatwierdzania jednostek, które chcą przyjąć uczniów, stażystów lub wolontariuszy będących obywatelami państw trzecich. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania tej procedury do niektórych lub wszystkich kategorii jednostek przyjmujących. Takie zatwierdzenie powinno się odbywać zgodnie z procedurami określonymi w prawie krajowym lub w praktyce administracyjnej danego państwa członkowskiego. Wnioski kierowane do zatwierdzonych jednostek przyjmujących powinny przyspieszać wjazd obywateli państw trzecich przybywających do Unii w celu udziału w szkoleniach, wolontariacie lub programach wymiany młodzieży szkolnej czy projektach edukacyjnych.

(28)

Jeżeli państwa członkowskie ustanowią procedury zatwierdzania jednostek przyjmujących, powinny móc postanowić o przyjmowaniu obywateli państw trzecich jedynie za pośrednictwem zatwierdzonych jednostek przyjmujących albo ustanowić procedurę zatwierdzania, a jednocześnie zezwolić na przyjmowanie obywateli państw trzecich także za pośrednictwem niezatwierdzonych jednostek przyjmujących.

(29)

Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla prawa państwa członkowskiego do wydawania zezwoleń – w celu odbycia studiów, prowadzenia badań naukowych lub szkoleń innych niż te regulowane niniejszą dyrektywą – obywatelom państw trzecich, którzy nie są objęci zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.

(30)

Gdy spełnione zostają ogólne i szczególne warunki przyjęcia, państwa członkowskie powinny w określonym terminie wydać zezwolenie. Jeśli państwo członkowskie wydaje dokumenty pobytowe jedynie na swoim terytorium, a wszystkie warunki przyjęcia określone w niniejszej dyrektywie są spełnione, państwo członkowskie powinno przyznać zainteresowanemu obywatelowi państwa trzeciego wymaganą wizę oraz powinno zapewnić skuteczną współpracę właściwych organów w tym zakresie. W przypadku gdy państwo członkowskie nie wydaje wiz, powinno przyznać zainteresowanemu obywatelowi państwa trzeciego równoważne zezwolenie umożliwiające wjazd na swoje terytorium.

(31)

W zezwoleniach należy wskazać status danego obywatela państwa trzeciego. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość podawania dodatkowych informacji w formie papierowej lub przechowywania ich w formie elektronicznej, o ile nie stanowi to dodatkowych warunków.

(32)

Różne okresy ważności zezwoleń wydawanych na podstawie niniejszej dyrektywy powinny odzwierciedlać specyficzny charakter pobytu każdej z kategorii obywateli państw trzecich objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.

(33)

Państwa członkowskie powinny mieć prawo do określenia, że całkowity okres pobytu studentów nie może przekraczać maksymalnego czasu trwania studiów przewidzianego w prawie krajowym. W tym kontekście maksymalny czas trwania studiów może również obejmować, jeśli przewiduje to prawo krajowe danego państwa członkowskiego, ewentualne wydłużenie studiów w celu powtórzenia roku lub kilku lat studiów.

(34)

Należy umożliwić państwom członkowskim pobieranie od wnioskodawców opłat za rozpatrywanie wniosków o wydanie zezwolenia i za powiadomienia. Wysokość opłat nie powinna być nieproporcjonalna ani wygórowana, tak aby nie stanowiły one przeszkody w realizacji celów niniejszej dyrektywy.

(35)

Prawa przyznawane obywatelom państw trzecich objętym zakresem stosowania niniejszej dyrektywy nie powinny zależeć od formy zezwolenia wydawanego przez państwo członkowskie.

(36)

Powinna być możliwa odmowa przyjęcia do celów niniejszej dyrektywy z należycie uzasadnionych powodów. W szczególności powinna być możliwa odmowa przyjęcia, jeżeli na podstawie oceny faktów w indywidualnym przypadku oraz z uwzględnieniem zasady proporcjonalności państwo członkowskie uzna, że dany obywatel państwa trzeciego stanowi potencjalne zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.

(37)

Celem niniejszej dyrektywy nie jest regulacja wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia zatrudnienia i nie ma ona na celu harmonizacji przepisów lub praktyk krajowych w odniesieniu do statusu pracowników. Możliwe jest jednak, że w niektórych państwach członkowskich określone kategorie obywateli państw trzecich objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy uznaje się za osoby pozostające w stosunku pracy na podstawie prawa krajowego, układów zbiorowych lub praktyki. W przypadku gdy państwo członkowskie uznaje naukowców, wolontariuszy, stażystów lub pracowników au pair będących obywatelami państw trzecich za osoby pozostające w stosunku pracy, powinno ono zachować prawo do określania wielkości napływu w ramach odnośnej kategorii lub odnośnych kategorii zgodnie z art. 79 ust. 5 TFUE.

(38)

W przypadku gdy naukowiec, wolontariusz, stażysta lub pracownik au pair będący obywatelem państwa trzeciego wnioskuje o przyjęcie w celu nawiązania stosunku pracy w danym państwie członkowskim, należy umożliwić temu państwu członkowskiemu przeprowadzenie testu wykazującego, że dane stanowisko nie może zostać obsadzone w oparciu o zasoby krajowego rynku pracy.

(39)

W odniesieniu do studentów ograniczanie wielkości napływu nie powinno mieć zastosowania, gdyż – nawet jeśli mają oni prawo do pracy podczas studiów zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszej dyrektywie – ubiegają się o przyjęcie na terytorium państw członkowskich w celu odbycia studiów w pełnym wymiarze, traktowanych jako ich główne zajęcie, a elementem tych studiów mogłoby być obowiązkowe szkolenie.

(40)

W przypadku gdy naukowiec, wolontariusz, stażysta lub pracownik au pair przyjęty na terytorium danego państwa członkowskiego wnioskuje o odnowienie zezwolenia w celu nawiązania stosunku pracy lub jego kontynuowania w tym państwie członkowskim, z wyjątkiem naukowca, który kontynuuje stosunek pracy z tą samą jednostką przyjmującą, należy umożliwić temu państwu członkowskiemu przeprowadzenie testu wykazującego, że dane stanowisko nie może zostać obsadzone w oparciu o zasoby krajowego rynku pracy.

(41)

W przypadku wątpliwości co do powodów wnioskowania o przyjęcie, państwa członkowskie powinny móc przeprowadzać odpowiednie kontrole lub żądać przedstawienia dowodów w celu dokonania indywidualnej oceny badań naukowych, studiów, szkoleń, wolontariatu, programu wymiany młodzieży szkolnej, projektu edukacyjnego lub pracy w charakterze au pair, planowanych przez wnioskodawcę, oraz powinny móc przeciwdziałać nadużywaniu i niewłaściwemu stosowaniu procedury określonej w niniejszej dyrektywie.

(42)

W przypadku gdy przedstawione informacje są niekompletne, państwa członkowskie powinny poinformować wnioskodawcę w rozsądnym terminie o wymaganych dodatkowych informacjach oraz wyznaczyć rozsądny termin ich przedstawienia. W przypadku nieprzedstawienia dodatkowych informacji w tym terminie wniosek mógłby zostać odrzucony.

(43)

Organy krajowe powinny powiadomić wnioskodawcę o decyzji w sprawie wniosku. Powinny dokonać tego na piśmie najszybciej jak to możliwe, lecz nie później niż w terminie określonym w niniejszej dyrektywie.

(44)

Niniejsza dyrektywa ma na celu ułatwienie wewnątrzunijnej mobilności studentów i naukowców między innymi poprzez zmniejszenie obciążeń administracyjnych związanych z mobilnością istniejących w wielu państwach członkowskich. W tym celu niniejsza dyrektywa ustanawia szczególny system mobilności wewnątrzunijnej, w którym obywatel państwa trzeciego posiadający zezwolenie w celu prowadzenia badań naukowych lub odbycia studiów, wydane przez pierwsze państwo członkowskie, jest uprawniony do wjazdu, pobytu i prowadzenia części swojej działalności badawczej lub studiów na terytorium jednego lub większej liczby drugich państw członkowskich zgodnie z przepisami regulującymi mobilność w ramach niniejszej dyrektywy.

(45)

Aby naukowcy mogli łatwo przemieszczać się z jednej instytucji badawczej do innej w celu prowadzenia badań naukowych, ich mobilność krótkoterminowa powinna obejmować pobyty w drugich państwach członkowskich przez okres do 180 dni na państwo członkowskie w każdym 360-dniowym okresie. Mobilność długoterminowa naukowców powinna obejmować pobyty na terytorium jednego lub większej liczby drugich państw członkowskich przez okres dłuższy niż 180 dni na państwo członkowskie. Członkowie rodziny naukowca powinni być uprawnieni do towarzyszenia naukowcowi w okresie mobilności. Procedura ich mobilności powinna być spójna z procedurą zastosowaną wobec naukowca, któremu towarzyszą.

(46)

W odniesieniu do studentów objętych unijnym lub wielostronnym programem lub porozumieniem między dwiema lub większą liczbą instytucji szkolnictwa wyższego, aby zapewnić ciągłość ich studiów, niniejsza dyrektywa powinna przewidywać mobilność, której celem jest pobyt na terytorium jednego lub większej liczby drugich państw członkowskich przez okres do 360 dni na państwo członkowskie.

(47)

W przypadku gdy naukowiec lub student przenosi się do drugiego państwa członkowskiego na podstawie procedury powiadamiania i niezbędny jest dokument mający ułatwić mu dostęp do usług i praw, należy umożliwić drugiemu państwu członkowskiemu wydanie dokumentu potwierdzającego, że naukowiec lub student jest uprawniony do pobytu na terytorium tego państwa członkowskiego. Dokument ten nie powinien stanowić dodatkowego wymogu, warunkującego korzystanie z praw przewidzianych w niniejszej dyrektywie i powinien mieć jedynie charakter deklaratywny.

(48)

Choć szczególny system mobilności ustanowiony na mocy niniejszej dyrektywy powinien przewidywać odrębne zasady wjazdu i pobytu w celu prowadzenia badań naukowych lub odbycia studiów w państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie, które wydało pierwotne zezwolenie, wszystkie pozostałe zasady regulujące przepływ osób przez granice, określone w stosownych przepisach dorobku Schengen, powinny nadal mieć zastosowanie.

(49)

W przypadku gdy zezwolenie jest wydawane przez państwo członkowskie niestosujące w pełni dorobku Schengen, a naukowiec, członkowie jego rodziny lub student w ramach mobilności wewnątrzunijnej przekraczają granicę zewnętrzną w rozumieniu rozporządzenia (UE) 2016/399 Parlamentu Europejskiego i Rady (9), państwo członkowskie powinno być uprawnione do żądania przedstawienia dowodów świadczących o tym, że naukowiec lub student przenosi się na jego terytorium w celu prowadzenia badań naukowych lub odbycia studiów lub że członkowie rodziny przenoszą się na jego terytorium w celu towarzyszenia naukowcowi w ramach mobilności. Ponadto w przypadku gdy dochodzi do przekroczenia granicy zewnętrznej w rozumieniu rozporządzenia (UE) 2016/399, państwa członkowskie stosujące w pełni dorobek Schengen powinny sprawdzić dane w systemie informacyjnym Schengen i odmówić prawa do wjazdu osobom lub zgłosić sprzeciw wobec mobilności osób, wobec których w systemie tym dokonano wpisu do celów odmowy pozwolenia na wjazd lub pobyt, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1987/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (10).

(50)

Niniejsza dyrektywa powinna zezwalać drugim państwom członkowskim na żądanie, aby naukowcy lub studenci, którzy przemieszczają się na podstawie zezwolenia wydanego przez pierwsze państwo członkowskie i którzy nie spełniają warunków mobilności lub przestali spełniać te warunki, opuścili ich terytorium. W przypadku gdy naukowiec lub student posiadają ważne zezwolenie wydane przez pierwsze państwo członkowskie, drugie państwo członkowskie powinno móc zażądać od takiego naukowca lub studenta, aby powrócili do pierwszego państwa członkowskiego, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE (11). W przypadku gdy drugie państwo członkowskie zezwoliło na mobilność na podstawie zezwolenia wydanego przez pierwsze państwo członkowskie, a zezwolenie to zostało cofnięte lub wygasło podczas okresu mobilności, drugie państwo członkowskie powinno móc podjąć decyzję o zawróceniem naukowca lub studenta do państwa trzeciego zgodnie z dyrektywą 2008/115/WE albo niezwłocznie zażądać od pierwszego państwa członkowskiego, aby pozwoliło tym osobom na ponowny wjazd na swoje terytorium. W tym ostatnim przypadku pierwsze państwo członkowskie powinno wydać naukowcowi lub studentowi dokument pozwalający na ponowny wjazd na jego terytorium.

(51)

Unijne polityki i przepisy imigracyjne, z jednej strony, oraz unijne polityki i programy sprzyjające mobilności naukowców i studentów na poziomie Unii, z drugiej strony, powinny w większym stopniu się uzupełniać. Ustalając okres ważności zezwolenia wydawanego naukowcom i studentom, państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę planowaną mobilność do innych państw członkowskich, zgodnie z przepisami dotyczącymi mobilności. Naukowcy i studenci objęci unijnymi programami lub programami wielostronnymi obejmującymi środki w zakresie mobilności lub porozumieniami między dwiema lub większą liczbą instytucji szkolnictwa wyższego powinni mieć prawo do otrzymania zezwoleń ważnych co najmniej dwa lata, o ile spełniają oni odpowiednie warunki przyjęcia na taki okres.

(52)

W celu umożliwienia studentom pokrycia części kosztów studiów i w miarę możliwości zdobycia doświadczenia praktycznego, należy przez okres trwania studiów dać im dostęp do rynku pracy państwa członkowskiego, w którym podjęli studia, na warunkach określonych w niniejszej dyrektywie. W tym celu należy zezwolić studentom pracować w pewnym minimalnym wymiarze godzin, określonym w niniejszej dyrektywie. Zasada dostępu studentów do rynku pracy powinna być zasadą ogólną. Jednakże w nadzwyczajnych okolicznościach państwa członkowskie powinny móc uwzględniać sytuację na swoich krajowych rynkach pracy.

(53)

W ramach działań mających zapewnić wykwalifikowaną siłę roboczą w przyszłości studenci kończący studia w Unii powinni mieć możliwość pozostania na terytorium danego państwa członkowskiego przez okres określony w niniejszej dyrektywie w celu rozpoznania możliwości zatrudnienia lub założenia działalności gospodarczej. Również naukowcy powinni mieć taką możliwość po zakończeniu swojej działalności badawczej określonej w umowie o przyjęcie. Aby otrzymać dokument pobytowy w tym celu, studenci i naukowcy mogą zostać poproszeni o przedłożenie dowodów zgodnie z wymogami niniejszej dyrektywy. Po otrzymaniu takiego dokumentu pobytowego od państw członkowskich osoby te przestają być uznawane za naukowców lub studentów w rozumieniu niniejszej dyrektywy. Po upływie minimalnego okresu ustanowionego w niniejszej dyrektywie państwa członkowskie powinny móc sprawdzić, czy osoby te mają rzeczywistą szansę na znalezienie zatrudnienia lub założenie działalności gospodarczej. Możliwość ta pozostaje bez uszczerbku dla innych obowiązków sprawozdawczych przewidzianych w prawie krajowym do innych celów. Zezwolenie uzyskane w celu rozpoznania możliwości zatrudnienia lub założenia działalności gospodarczej nie powinno nadawać jakiegokolwiek automatycznego prawa dostępu do rynku pracy lub założenia działalności gospodarczej. Państwa członkowskie powinny zachować prawo do uwzględnienia sytuacji na swoim rynku pracy, gdy obywatel państwa trzeciego, któremu wydano zezwolenie na pozostanie na terytorium danego państwa członkowskiego w celu poszukiwania pracy lub założenia działalności gospodarczej, składa wniosek o zezwolenie na pracę w celu obsadzenia konkretnego stanowiska.

(54)

Należy zapewnić sprawiedliwe traktowanie obywateli państw trzecich objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, zgodnie z art. 79 TFUE. Naukowcy powinni być traktowani na równi z obywatelami danego państwa członkowskiego w odniesieniu do art. 12 ust. 1 i 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/98/UE (12), z zastrzeżeniem możliwości ograniczenia przez to państwo członkowskie równego traktowania w szczególnych przypadkach przewidzianych w niniejszej dyrektywie. Dyrektywa 2011/98/UE, w tym ograniczenia w niej przewidziane, powinny nadal mieć zastosowanie do studentów. Dyrektywa 2011/98/UE powinna mieć zastosowanie do stażystów, wolontariuszy i pracowników au pair, jeśli uznaje się ich za pozostających w stosunku pracy w danym państwie członkowskim. Stażyści, wolontariusze i pracownicy au pair, których nie uznaje się za pozostających w stosunku pracy w danym państwie członkowskim, a także uczniowie powinni być traktowani na równi z obywatelami danego państwa członkowskiego w odniesieniu do minimalnego zbioru praw przewidzianego w niniejszej dyrektywie. Obejmuje to dostęp do towarów i usług, ale nie dotyczy dodatków czy pożyczek na naukę lub kształcenie zawodowe.

(55)

Równe traktowanie przyznane naukowcom i studentom, a także stażystom, wolontariuszom i pracownikom au pair, których uznaje się za pozostających w stosunku pracy w danym państwie członkowskim, obejmuje równe traktowanie w odniesieniu do tych działów zabezpieczenia społecznego, które wymieniono w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (13). Niniejsza dyrektywa nie harmonizuje przepisów państw członkowskich dotyczących zabezpieczenia społecznego. Ogranicza się ona do stosowania zasady równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego do obywateli państw trzecich objętych zakresem jej stosowania. Ponadto niniejsza dyrektywa nie przyznaje praw w przypadkach, które wykraczają poza zakres prawa Unii, na przykład w odniesieniu do członków rodzin przebywających w państwie trzecim. Nie powinno to jednak wpływać na prawo osób pozostających przy życiu, które wywodzą prawa od obywateli państw trzecich objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, do otrzymania w stosownych przypadkach renty rodzinnej podczas przebywania w państwie trzecim.

(56)

W wielu państwach członkowskich prawo do otrzymywania świadczeń rodzinnych zależy od określonych więzi z tym państwem członkowskim, gdyż świadczenia te służą wspieraniu pozytywnych zmian demograficznych mających na celu zapewnienie w przyszłości siły roboczej w tym państwie członkowskim. A zatem niniejsza dyrektywa nie powinna wpływać na prawo państwa członkowskiego do ograniczenia pod pewnymi warunkami zasady równego traktowania w odniesieniu do świadczeń rodzinnych, gdy naukowiec i towarzyszący mu członkowie rodziny przebywają w tym państwie członkowskim jedynie przez określony czas.

(57)

W przypadku mobilności między państwami członkowskimi zastosowanie ma rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 (14). Niniejsza dyrektywa nie powinna przyznawać większej liczby praw niż te, które są już przewidziane w obowiązujących przepisach prawa Unii w dziedzinie zabezpieczenia społecznego dla obywateli państw trzecich, którzy mają interesy transgraniczne związane z różnymi państwami członkowskimi.

(58)

Niniejszą dyrektywę należy stosować bez uszczerbku dla korzystniejszych przepisów zawartych w prawie Unii i w mających zastosowanie instrumentach międzynarodowych.

(59)

Dokumenty pobytowe przewidziane w niniejszej dyrektywie powinny być wydawane przez właściwe organy państwa członkowskiego przy zastosowaniu jednolitego wzoru ustanowionego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 (15).

(60)

Każde państwo członkowskie powinno zapewnić publiczne udostępnianie, zwłaszcza przez internet, odpowiednich i regularnie aktualizowanych informacji na temat jednostek przyjmujących zatwierdzonych do celów niniejszej dyrektywy oraz warunków i procedur przyjmowania obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich do celów niniejszej dyrektywy.

(61)

Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, zgodnie z art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE).

(62)

Państwa członkowskie powinny wprowadzić w życie przepisy niniejszej dyrektywy bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub światopogląd, opinie polityczne lub wszelkie inne opinie, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

(63)

Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających (16) państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o środkach transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.

(64)

Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie określenie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu prowadzenia badań naukowych, odbycia studiów, udziału w szkoleniu i wolontariacie europejskim – jako przepisów wiążących – oraz w celu udziału w programie wymiany młodzieży szkolnej, wolontariacie innym niż wolontariat europejski lub podjęcia pracy w charakterze au pair – jako przepisów fakultatywnych – nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(65)

Zgodnie z art. 1 i 2 oraz art. 4a ust. 1 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, oraz bez uszczerbku dla art. 4 tego Protokołu, te państwa członkowskie nie uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie są nią związane ani jej nie stosują.

(66)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie jest nią związana ani jej nie stosuje.

(67)

Obowiązek transpozycji niniejszej dyrektywy do prawa krajowego powinien ograniczać się do tych przepisów, które stanowią zasadniczą zmianę w porównaniu z dyrektywami 2004/114/WE i 2005/71/WE. Obowiązek transpozycji przepisów, które nie uległy zmianie, wynika z tych dyrektyw.

(68)

Niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego i rozpoczęcia stosowania dyrektyw określonych w załączniku I część B,

a)

warunki wjazdu i pobytu przez okres przekraczający 90 dni na terytorium państw członkowskich, a także prawa obywateli państw trzecich, a w stosownych przypadkach członków ich rodzin, w celu prowadzenia badań naukowych, odbycia studiów, udziału w szkoleniu lub wolontariacie w ramach programu wolontariatu europejskiego, a w przypadku gdy państwa członkowskie tak postanowią – w celu udziału w programach wymiany młodzieży szkolnej lub projektach edukacyjnych, wolontariacie innym niż wolontariat europejski lub podjęcia pracy w charakterze au pair;

b)

warunki wjazdu i pobytu oraz prawa naukowców, a w stosownych przypadkach członków ich rodzin, oraz studentów, o których mowa w lit. a), w państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie, które jako pierwsze przyznało danemu obywatelowi państwa trzeciego zezwolenie na podstawie niniejszej dyrektywy.

a)

którzy ubiegają się o ochronę międzynarodową lub którzy są beneficjentami ochrony międzynarodowej zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE (17) lub którzy są beneficjentami tymczasowej ochrony zgodnie z dyrektywą Rady 2001/55/WE (18) w państwie członkowskim;

b)

których wydalenie zostało zawieszone z przyczyn faktycznych lub prawnych;

c)

którzy są członkami rodzin obywateli Unii, którzy skorzystali z prawa do swobodnego przepływu osób wewnątrz Unii;

d)

którzy korzystają w państwie członkowskim ze statusu rezydenta długoterminowego zgodnie z dyrektywą Rady 2003/109/WE (19);

e)

którym przysługuje, wraz z członkami ich rodzin i bez względu na ich obywatelstwo, prawo do swobodnego przemieszczania się na równi z obywatelami Unii na mocy umów między Unią i jej państwami członkowskimi a państwami trzecimi albo między Unią a państwami trzecimi;

f)

którzy przybywają do Unii jako pracownicy odbywający staż w kontekście przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa na mocy dyrektywy 2014/66/UE;

g)

którzy są przyjmowani jako wysoko wykwalifikowani pracownicy zgodnie z dyrektywą Rady 2009/50/WE (20).

1)

„obywatel państwa trzeciego” oznacza osobę niebędącą obywatelem Unii w rozumieniu art. 20 ust. 1 TFUE;

2)

„naukowiec” oznacza obywatela państwa trzeciego, który posiada stopień doktora lub odpowiednie kwalifikacje uzyskane w ramach szkolnictwa wyższego umożliwiające temu obywatelowi państwa trzeciego dostęp do programów doktoranckich, wybieranego przez instytucję badawczą i przyjmowanego na terytorium państwa członkowskiego w celu prowadzenia działalności badawczej, do której takie kwalifikacje są zwykle wymagane;

3)

„student” oznacza obywatela państwa trzeciego, który został przyjęty do instytucji szkolnictwa wyższego i który jest przyjęty na terytorium państwa członkowskiego w celu odbycia studiów w pełnym wymiarze, traktowanych jako główne zajęcie, prowadzących do uzyskania uznawanych przez to państwo członkowskie kwalifikacji w ramach szkolnictwa wyższego, w tym dyplomów, świadectw lub stopni doktora w instytucjach szkolnictwa wyższego, co może obejmować kurs przygotowawczy przed podjęciem takich studiów, zgodnie z prawem krajowym, lub obowiązkowe szkolenie;

4)

„uczeń” oznacza obywatela państwa trzeciego, który jest przyjęty na terytorium państwa członkowskiego w celu uczestnictwa w uznanym, państwowym lub regionalnym programie kształcenia średniego równoważnego poziomowi 2 lub 3 Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Kształcenia, w ramach programu wymiany młodzieży szkolnej lub projektu edukacyjnego prowadzonych przez instytucję oświatową zgodnie z prawem krajowym lub praktyką administracyjną;

5)

„stażysta” oznacza obywatela państwa trzeciego, który posiada tytuł lub stopień przyznawany w ramach szkolnictwa wyższego lub który odbywa w państwie trzecim studia prowadzące do uzyskania tytułu lub stopnia przyznawanego w ramach szkolnictwa wyższego i który jest przyjęty na terytorium państwa członkowskiego w ramach programu szkoleń w celu zdobycia wiedzy, praktyki i doświadczenia w środowisku zawodowym;

6)

„wolontariusz” oznacza obywatela państwa trzeciego, który jest przyjęty na terytorium państwa członkowskiego w celu uczestnictwa w wolontariacie;

7)

„wolontariat” oznacza program działań w ramach praktycznej solidarności, oparty na programie uznanym za taki przez dane państwo członkowskie lub Unię, bezinteresownie realizujący cele leżące w interesie ogólnym i nieprzewidujący wynagrodzenia, z wyjątkiem zwrotu kosztów lub kieszonkowego;

8)

„pracownik au pair” oznacza obywatela państwa trzeciego, który jest czasowo przyjęty na terytorium państwa członkowskiego przez rodzinę w celu podniesienia swoich umiejętności językowych i poszerzenia wiedzy o państwie przyjmującym w zamian za wykonywanie lekkich prac domowych oraz opiekę nad dziećmi;

9)

„badania naukowe” oznaczają pracę twórczą prowadzoną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobu wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie, a także użycie tego zasobu wiedzy do znajdowania nowych zastosowań;

10)

„instytucja badawcza” oznacza każdą instytucję publiczną lub prywatną, która prowadzi badania naukowe;

11)

„instytucja oświatowa” oznacza publiczną lub prywatną instytucję kształcenia średniego, która jest uznawana przez dane państwo członkowskie lub której kursy są uznawane zgodnie z prawem krajowym lub praktyką administracyjną na podstawie przejrzystych kryteriów i która uczestniczy w programie wymiany młodzieży szkolnej lub projekcie edukacyjnym w celach określonych w niniejszej dyrektywie;

12)

„projekt edukacyjny” oznacza zestaw działań edukacyjnych opracowany przez instytucję oświatową państwa członkowskiego we współpracy z podobnymi instytucjami w państwie trzecim w celu wymiany kulturalnej i wymiany wiedzy;

13)

„instytucja szkolnictwa wyższego” oznacza wszelkiego rodzaju instytucje szkolnictwa wyższego uznane lub uważane za takie zgodnie z prawem krajowym, które, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową, oferują uznawane tytuły i stopnie przyznawane w ramach szkolnictwa wyższego lub inne uznawane kwalifikacje na poziomie szkolnictwa wyższego, bez względu na nazwę instytucji, lub wszelkie instytucje, które, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową, oferują kształcenie lub szkolenie zawodowe na poziomie szkolnictwa wyższego;

14)

„jednostka przyjmująca” oznacza instytucję badawczą, instytucję szkolnictwa wyższego, instytucję oświatową, organizację odpowiedzialną za wolontariat lub jednostkę przyjmującą stażystów, do której przydzielony został obywatel państwa trzeciego do celów niniejszej dyrektywy i która mieści się na terytorium danego państwa członkowskiego, bez względu na formę prawną tej jednostki, zgodnie z prawem krajowym;

15)

„rodzina goszcząca” oznacza rodzinę czasowo przyjmującą pracownika au pair i dzielącą z pracownikiem codzienne życie rodzinne na terytorium danego państwa członkowskiego na podstawie umowy zawartej między tą rodziną a pracownikiem au pair;

16)

„zatrudnienie” oznacza wykonywanie działalności obejmującej wszelkie formy pracy, regulowane na mocy prawa krajowego lub zgodnie z mającym zastosowanie układem zbiorowym lub na mocy ustalonej praktyki, na rzecz pracodawcy lub pod jego kierownictwem lub nadzorem;

17)

„pracodawca” oznacza każdą osobę fizyczną lub osobę prawną, na rzecz której lub pod której kierownictwem lub nadzorem podejmowane jest zatrudnienie;

18)

„pierwsze państwo członkowskie” oznacza państwo członkowskie, które jako pierwsze wydało obywatelowi państwa trzeciego zezwolenie na podstawie niniejszej dyrektywy;

19)

„drugie państwo członkowskie” oznacza każde państwo członkowskie inne niż pierwsze państwo członkowskie;

20)

„unijne programy lub programy wielostronne obejmujące środki w zakresie mobilności” oznaczają finansowane przez Unię lub przez państwa członkowskie programy, które promują mobilność obywateli państw trzecich w Unii lub w państwach członkowskich uczestniczących w odnośnych programach;

21)

„zezwolenie” oznacza dokument pobytowy lub, jeśli jest to przewidziane w prawie krajowym, wizę długoterminową wydaną do celów niniejszej dyrektywy;

22)

„dokument pobytowy” oznacza zezwolenie wydane z wykorzystaniem wzoru przedstawionego w rozporządzeniu (WE) nr 1030/2002 upoważniające posiadacza do legalnego pobytu na terytorium państwa członkowskiego;

23)

„wiza długoterminowa” oznacza zezwolenie wydane przez państwo członkowskie zgodnie z art. 18 konwencji z Schengen (21) lub wydane zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskiego niestosującego w pełni dorobku Schengen;

24)

„członkowie rodziny” oznaczają obywateli państw trzecich zgodnie z definicją zawartą w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2003/86/WE.

a)

dwustronnych lub wielostronnych umów zawartych między Unią lub Unią i jej państwami członkowskimi a jednym lub większą liczbą państw trzecich; lub

b)

dwustronnych lub wielostronnych umów zawartych między jednym lub większą liczbą państw członkowskich a jednym lub większą liczbą państw trzecich.

a)

warunki ogólne określone w art. 7; oraz

b)

odpowiednie warunki szczególne określone w art. 8, 11, 12, 13, 14 lub 16.

a)

przedstawia ważny dokument podróży określony w prawie krajowym oraz, jeśli jest to wymagane, wniosek o wizę lub ważną wizę lub, w stosownych przypadkach, ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową; państwa członkowskie mogą wymagać, aby okres ważności dokumentu podróży obejmował co najmniej okres planowanego pobytu;

b)

jeśli obywatel państwa trzeciego zgodnie z prawem krajowym danego państwa członkowskiego jest małoletni – przedstawia zgodę rodziców na planowany pobyt lub równoważny dokument;

c)

przedstawia dowód, że obywatel państwa trzeciego posiada ubezpieczenie zdrowotne lub, jeśli tak przewiduje prawo krajowe, że złożył wniosek o takie ubezpieczenie zdrowotne, obejmujące wszystkie rodzaje ryzyka zwyczajowo objęte ubezpieczeniem w przypadku obywateli danego państwa członkowskiego; ubezpieczenie musi być ważne przez okres planowanego pobytu;

d)

przedstawia, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, dowód uiszczenia opłaty za rozpatrzenie wniosku przewidzianej w art. 36;

e)

przedstawia wymagany przez dane państwo członkowskie dowód, że w czasie planowanego pobytu obywatel państwa trzeciego będzie posiadać wystarczające środki na pokrycie kosztów utrzymania bez konieczności korzystania z systemu pomocy społecznej państwa członkowskiego, a także na pokrycie kosztów podróży powrotnej. Ocena posiadania wystarczających środków opiera się na indywidualnym badaniu danego przypadku i uwzględnia środki pochodzące między innymi z dodatku, dofinansowania lub stypendium, ważnej umowy o pracę, wiążącej oferty zatrudnienia lub zobowiązana finansowego ze strony organizacji zajmującej się wymianą młodzieży szkolnej, jednostki przyjmującej stażystów, organizacji odpowiedzialnej za wolontariat, rodziny goszczącej lub organizacji pośredniczącej w zatrudnianiu pracowników au pair.

a)

instytucja badawcza nie spełnia już warunków ust. 2 niniejszego artykułu, art. 8 ust. 2 lub art. 10 ust. 7;

b)

zatwierdzenie uzyskano w sposób oszukańczy; lub

c)

instytucja badawcza podpisała umowę o przyjęcie z obywatelem państwa trzeciego w sposób oszukańczy lub bez dochowania należytej staranności.

a)

tytuł lub cel działalności badawczej lub dziedzinę badań naukowych;

b)

zobowiązanie obywatela państwa trzeciego do dążenia do zrealizowania działalności badawczej;

c)

zobowiązanie instytucji badawczej do przyjęcia obywatela państwa trzeciego do celów zrealizowania działalności badawczej;

d)

datę rozpoczęcia i zakończenia lub szacowany czas trwania działalności badawczej;

e)

informacje na temat planowanej mobilności na terytorium jednego lub większej liczby drugich państw członkowskich, jeżeli wiadomo o niej w momencie składania wniosku w pierwszym państwie członkowskim.

a)

informacje na temat stosunku prawnego łączącego instytucję badawczą i naukowca;

b)

informacje na temat warunków pracy naukowca.

a)

celu i szacowanego czasu trwania działalności badawczej oraz faktu dysponowania niezbędnymi środkami finansowymi na jej prowadzenie;

b)

kwalifikacji obywatela państwa trzeciego w świetle celów badań, potwierdzonych uwierzytelnionym odpisem poświadczenia kwalifikacji.

a)

przyjęcia obywatela państwa trzeciego przez instytucję szkolnictwa wyższego w celu odbycia studiów;

b)

jeżeli państwo członkowskie tego wymaga – wniesienia opłat pobieranych przez instytucję szkolnictwa wyższego;

c)

jeżeli państwo członkowskie tego wymaga – wystarczającej znajomości języka, w którym mają odbywać się studia;

d)

jeżeli państwo członkowskie tego wymaga – że obywatel państwa trzeciego będzie miał wystarczające środki na pokrycie kosztów studiów.

a)

że obywatel państwa trzeciego nie przekracza dolnej ani górnej granicy wieku lub klasy określonych przez dane państwo członkowskie;

b)

przyjęcia przez instytucję oświatową;

c)

uczestnictwa w uznanym, państwowym lub regionalnym programie kształcenia w ramach programu wymiany młodzieży szkolnej lub projektu edukacyjnego prowadzonego przez instytucję oświatową zgodnie z prawem krajowym lub praktyką administracyjną;

d)

że instytucja oświatowa lub – o ile przewiduje to prawo krajowe – strona trzecia bierze odpowiedzialność za obywatela państwa członkowskiego przez cały okres pobytu na terytorium danego państwa członkowskiego, w szczególności w zakresie kosztów nauki;

e)

że obywatel państwa trzeciego podczas pobytu zamieszka u rodziny lub w specjalnym lokalu mieszkalnym w instytucji oświatowej, lub – o ile przewiduje to prawo krajowe – w jakimkolwiek innym lokalu mieszkalnym spełniającym warunki określone przez dane państwo członkowskie i wybranym zgodnie z zasadami programu wymiany młodzieży szkolnej lub projektu edukacyjnego, w których uczestniczy obywatel państwa członkowskiego.

a)

przedstawia umowę o staż, która przewiduje szkolenie teoretyczne i praktyczne w jednostce przyjmującej. Państwa członkowskie mogą wymagać, aby taka umowa o staż została zatwierdzona przez właściwy organ i aby jej warunki odpowiadały wymogom ustanowionym w prawie krajowym, układach zbiorowych lub praktykach danego państwa członkowskiego. Umowa o staż obejmuje:

b)

przedstawia dowód uzyskania tytułu lub stopnia przyznawanego w ramach szkolnictwa wyższego w ciągu dwóch lat poprzedzających datę złożenia wniosku uzyskał lub dowód odbywania studiów prowadzących do uzyskania tytułu lub stopnia przyznawanego w ramach szkolnictwa wyższego;

c)

przedstawia dowód, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, że w czasie pobytu obywatel państwa trzeciego będzie posiadać wystarczające środki na pokrycie kosztów stażu;

d)

przedstawia dowód, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, że obywatel państwa trzeciego ukończył lub ukończy kurs językowy umożliwiający nabycie wiedzy koniecznej do celów stażu;

e)

przedstawia dowód, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, że jednostka przyjmująca bierze odpowiedzialność za obywatela państwa trzeciego przez cały okres pobytu na terytorium danego państwa członkowskiego, w szczególności w zakresie kosztów utrzymania i zakwaterowania;

f)

przedstawia dowód, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, że – jeżeli podczas swojego pobytu obywatel państwa trzeciego jest zakwaterowany przez jednostkę przyjmującą – zakwaterowanie to spełnia warunki określone przez dane państwo członkowskie.

a)

przedstawia umowę z jednostką przyjmującą lub, o ile przewiduje to prawo krajowe, z innym organem odpowiedzialnym w danym państwie członkowskim za wolontariat, w którym uczestniczy obywatel państwa trzeciego. Umowa obejmuje:

b)

przedstawia dowód, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, że jeżeli podczas pobytu będzie zakwaterowany przez jednostkę przyjmującą, zakwaterowanie to spełnia warunki określone przez dane państwo członkowskie;

c)

przedstawia dowód, że jednostka przyjmująca lub, o ile przewiduje to prawo krajowe, inny organ odpowiedzialny za wolontariat, opłacił ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej;

d)

przedstawia dowód, jeśli państwo członkowskie tego wymaga, że obywatel państwa trzeciego ukończył lub ukończy podstawowy kurs języka, historii, instytucji politycznych i społecznych tego państwa członkowskiego.

a)

przedstawia umowę zawartą przez obywatela państwa trzeciego i rodzinę goszczącą, w której to umowie określone są prawa i obowiązki obywatela państwa trzeciego jako pracownika au pair, w tym ustalenia dotyczące kieszonkowego, które ma otrzymywać, odpowiednie ustalenia umożliwiające pracownikowi au pair uczęszczanie na zajęcia oraz maksymalna liczba godzin obowiązków wykonywanych na rzecz rodziny goszczącej;

b)

jest w wieku pomiędzy 18 a 30 lat. W wyjątkowych przypadkach państwa członkowskie mogą zezwolić na przyjęcie w charakterze pracownika au pair obywatela państwa trzeciego powyżej górnej granicy wieku;

c)

przedstawia dowód, że rodzina goszcząca lub organizacja pośrednicząca w zatrudnianiu pracowników au pair, o ile przewiduje to prawo krajowe, przyjmuje na siebie odpowiedzialność za obywatela państwa trzeciego przez cały okres pobytu na terytorium danego państwa członkowskiego, w szczególności w zakresie kosztów utrzymania, zakwaterowania i następstw nieszczęśliwych wypadków.

a)

podstawowej znajomości języka danego państwa członkowskiego; lub

b)

posiadania wykształcenia średniego, kwalifikacji zawodowych lub, w stosownych przypadkach, spełnienia warunków wykonywania zawodu regulowanego, zgodnie z wymogami prawa krajowego.

a)

warunki ogólne określone w art. 7 oraz odnośne warunki szczególne określone w art. 8, 11, 12, 13, 14 lub 16 nie zostaną spełnione;

b)

przedstawione dokumenty uzyskano w sposób oszukańczy, sfałszowano je lub ingerowano w nie;

c)

dane państwo członkowskie zezwala na przyjęcie jedynie za pośrednictwem zatwierdzonej jednostki przyjmującej, a dana jednostka przyjmująca nie została zatwierdzona.

a)

jednostka przyjmująca, inny organ, o którym mowa w art. 14 ust. 1 lit. a), strona trzecia, o której mowa w art. 12 ust. 1 lit. d), rodzina goszcząca lub organizacja pośrednicząca w zatrudnianiu pracowników au pair nie wypełniły obowiązków prawnych dotyczących zabezpieczenia społecznego, opodatkowania, praw pracowniczych lub warunków pracy;

b)

gdy ma to zastosowanie, jednostka przyjmująca lub rodzina goszcząca, która zatrudni obywatela państwa trzeciego, nie wypełniają warunków zatrudnienia przewidzianych w prawie krajowym lub układach zbiorowych lub praktykach danego państwa członkowskiego;

c)

na jednostkę przyjmującą, inny organ, o którym mowa w art. 14 ust. 1 lit. a), stronę trzecią, o której mowa w art. 12 ust. 1 lit. d), rodzinę goszczącą lub organizację pośredniczącą w zatrudnianiu pracowników au pair zostały nałożone zgodnie z przepisami krajowymi sankcje za pracę nierejestrowaną lub nielegalne zatrudnienie;

d)

jednostka przyjmująca została stworzona lub działa głównie w celu ułatwiania wjazdu obywatelom państw trzecich objętym zakresem stosowania niniejszej dyrektywy;

e)

gdy ma to zastosowanie, działalność jednostki przyjmującej jest likwidowana lub została zlikwidowana na mocy krajowych przepisów o niewypłacalności lub nie jest prowadzona żadna działalność gospodarcza;

f)

państwo członkowskie ma dowody lub poważne i obiektywne podstawy do stwierdzenia, że cel pobytu obywatela państwa trzeciego mógłby być inny niż ten, dla którego wnioskuje on o przyjęcie.

a)

obywatel państwa trzeciego nie spełnia już warunków ogólnych określonych w art. 7, z wyjątkiem art. 7 ust. 6, lub odnośnych warunków szczególnych określonych w art. 8, 11, 12, 13, 14, 16 lub warunków określonych w art. 18;

b)

zezwolenie lub przedstawione dokumenty uzyskano w sposób oszukańczy lub sfałszowano je lub ingerowano w nie;

c)

dane państwo członkowskie zezwala na przyjęcie jedynie za pośrednictwem zatwierdzonej jednostki przyjmującej, a dana jednostka przyjmująca nie została zatwierdzona;

d)

obywatel państwa trzeciego przebywa na terytorium w celach innych niż te, dla których obywatelowi państwa trzeciego zezwolono na pobyt.

a)

jednostka przyjmująca, inny organ, o którym mowa w art. 14 ust. 1 lit. a), strona trzecia, o której mowa w art. 12 ust. 1 lit. d), rodzina goszcząca lub organizacja pośrednicząca w zatrudnianiu pracowników au pair nie wypełniły obowiązków prawnych dotyczących zabezpieczenia społecznego, opodatkowania, praw pracowniczych lub warunków pracy;

b)

gdy ma to zastosowanie, jednostka przyjmująca lub rodzina goszcząca zatrudniająca obywatela państwa trzeciego nie wypełniają warunków zatrudnienia przewidzianych w prawie krajowym lub układach zbiorowych lub praktykach danego państwa członkowskiego;

c)

na jednostkę przyjmującą, inny organ, o którym mowa w art. 14 ust. 1 lit. a), stronę trzecią, o której mowa w art. 12 ust. 1 lit. d), rodzinę goszczącą lub organizację pośredniczącą w zatrudnianiu pracowników au pair zostały nałożone zgodnie z prawem krajowym sankcje za pracę nierejestrowaną lub nielegalne zatrudnienie;

d)

jednostka przyjmująca została stworzona lub działa głównie w celu ułatwiania wjazdu obywatelom państw trzecich objętym zakresem stosowania niniejszej dyrektywy;

e)

gdy ma to zastosowanie, działalność jednostki przyjmującej jest likwidowana lub została zlikwidowana na mocy krajowych przepisów o niewypłacalności lub nie jest prowadzona żadna działalność gospodarcza;

f)

w przypadku studentów – nie są przestrzegane ograniczenia czasowe dla dostępu do działalności zarobkowej na mocy art. 24 lub student nie czyni wystarczających postępów w odnośnych studiach zgodnie z prawem krajowym lub praktyką administracyjną.

a)

na mocy art. 12 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2011/98/UE, poprzez wyłączenie dodatków i pożyczek na naukę i utrzymanie lub innych dodatków i pożyczek;

b)

na mocy art. 12 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2011/98/UE, poprzez nieprzyznanie świadczeń rodzinnych naukowcom, którym zezwolono na pobyt na terytorium danego państwa członkowskiego przez okres nieprzekraczający sześciu miesięcy;

c)

na mocy art. 12 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2011/98/UE, poprzez ograniczenie stosowania tej zasady do przypadków, w których zarejestrowane lub zwyczajowe miejsce pobytu członków rodziny naukowca, dla których występuje on o ulgi, znajduje się na terytorium danego państwa członkowskiego;

d)

na mocy art. 12 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2011/98/UE, poprzez ograniczenie dostępu do lokali mieszkalnych.

a)

nie są spełnione warunki określone w ust. 3 oraz, w stosownych przypadkach, w ust. 2 i 5;

b)

przedstawione dokumenty uzyskano w sposób oszukańczy lub sfałszowano je lub ingerowano w nie.

a)

w momencie składania wniosku w pierwszym państwie członkowskim – jeżeli mobilność do drugiego państwa członkowskiego przewidziana jest już na tym etapie; albo

b)

po przyjęciu naukowca do pierwszego państwa członkowskiego, gdy tylko będzie wiadomo o planowanej mobilności do drugiego państwa członkowskiego.

a)

umowę o przyjęcie w pierwszym państwie członkowskim, o której mowa w art. 10, lub – jeśli wymaga tego drugie państwo członkowskie – umowę o przyjęcie zawartą z instytucją badawczą w drugim państwie członkowskim;

b)

jeśli nie określono tego w umowie o przyjęcie, planowany okres i daty mobilności;

c)

dowód, że dany naukowiec posiada ubezpieczenie zdrowotne obejmujące wszystkie rodzaje ryzyka zwyczajowo objęte ubezpieczeniem w przypadku obywateli danego państwa członkowskiego, zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. c);

d)

dowód, że podczas pobytu naukowiec będzie posiadać wystarczające środki na pokrycie kosztów utrzymania bez konieczności korzystania z systemu pomocy społecznej danego państwa członkowskiego, zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. e), a także na pokrycie kosztów podróży do pierwszego państwa członkowskiego w przypadkach, o których mowa w art. 32 ust. 4 lit. b).

a)

nie zostały spełnione warunki określone w ust. 5 lub, w stosownych przypadkach, w ust. 6;

b)

ma zastosowanie jeden z powodów odrzucenia określonych w art. 20 ust. 1 lit. b) lub c) lub w ust. 2 tego artykułu;

c)

dobiegł końca maksymalny okres pobytu, o którym mowa w ust. 1.

a)

stosuje art. 28 i zezwala naukowcowi na pobyt na terytorium na podstawie zezwolenia wydanego przez pierwsze państwo członkowskie i podczas okresu ważności tego zezwolenia; albo

b)

stosuje procedurę przewidzianą w ust. 2–7.

a)

drugie państwo członkowskie może wymagać, aby naukowiec, instytucja badawcza w pierwszym państwie członkowskim lub instytucja badawcza w drugim państwie członkowskim przekazali następujące dokumenty:

Drugie państwo członkowskie może wymagać, aby wnioskodawca podał adres danego naukowca na jego terytorium. W przypadku gdy prawo krajowe drugiego państwa członkowskiego wymaga, aby adres został podany w chwili składania wniosku, a dany naukowiec nie zna jeszcze swojego przyszłego adresu, to państwo członkowskie akceptuje adres tymczasowy. W takim przypadku naukowiec podaje swój stały adres najpóźniej w chwili wydania zezwolenia na mobilność długoterminową.

Drugie państwo członkowskie może wymagać, aby wnioskodawca przedstawił dokumenty w języku urzędowym tego państwa członkowskiego lub w jakimkolwiek języku urzędowym Unii określonym przez to państwo członkowskie;

b)

drugie państwo członkowskie podejmuje decyzję w sprawie wniosku o mobilność długoterminową i powiadamia o niej wnioskodawcę na piśmie – najszybciej jak to możliwe, lecz nie później niż w terminie 90 dni od daty złożenia kompletnego wniosku do właściwych organów drugiego państwa członkowskiego;

c)

naukowiec nie jest zobowiązany do opuszczenia terytorium państw członkowskich w celu złożenia wniosku i nie podlega obowiązkowi wizowemu;

d)

naukowcowi zezwala się na prowadzenie części badań naukowych w instytucji badawczej w drugim państwie członkowskim do czasu podjęcia przez właściwe organy decyzji w sprawie wniosku o mobilność długoterminową, pod warunkiem że:

e)

wniosek o mobilność długoterminową nie może zostać złożony w tym samym czasie co powiadomienie do celów mobilności krótkoterminowej. W przypadku gdy potrzeba mobilności długoterminowej pojawia się po podjęciu przez naukowca mobilności krótkoterminowej, drugie państwo członkowskie może zażądać, aby wniosek o mobilność długoterminową został złożony co najmniej 30 dni przed końcem okresu mobilności krótkoterminowej.

a)

nie zostały spełnione warunki określone w ust. 2 lit. a);

b)

ma zastosowanie jeden z powodów odrzucenia określonych w art. 20, z wyjątkiem ust. 1 lit. a) tego artykułu;

c)

zezwolenie naukowca w pierwszym państwie członkowskim wygasa w trakcie procedury;

d)

w stosownych przypadkach, dobiegł końca maksymalny okres pobytu, o którym mowa w ust. 1 akapit drugi.

a)

nie zostały spełnione lub przestały być spełniane warunki określone w ust. 2 lit. a) lub w ust. 4 niniejszego artykułu; lub

b)

ma zastosowanie jeden z powodów cofnięcia zezwolenia określonych w art. 21, z wyjątkiem ust. 1 lit. a), ust. 2 lit. f) oraz ust. 3, 5 i 6 tego artykułu.

a)

dokumenty i informacje wymagane na mocy art. 28 ust. 5 oraz ust. 6 lit. b), c) i d) dotyczące członków rodziny towarzyszących naukowcowi;

b)

dowód, że dany członek rodziny przebywa jako członek rodziny naukowca w pierwszym państwie członkowskim zgodnie z art. 26.

a)

dokumenty i informacje wymagane na mocy art. 29 ust. 2 lit. a) ppkt (i), (ii), (iii) oraz (v) dotyczące członków rodziny towarzyszących naukowcowi;

b)

dowód, że członek rodziny przebywa jako członek rodziny naukowca w pierwszym państwie członkowskim zgodnie z art. 26.

a)

w momencie składania wniosku w pierwszym państwie członkowskim – jeżeli mobilność do drugiego państwa członkowskiego przewidziana jest już na tym etapie; albo

b)

po przyjęciu danego studenta do pierwszego państwa członkowskiego, gdy tylko będzie wiadomo o planowanej mobilności do drugiego państwa członkowskiego.

a)

dowód, że dany student odbywa część studiów w drugim państwie członkowskim w ramach unijnego programu lub programu wielostronnego obejmującego środki w zakresie mobilności lub w ramach porozumienia między dwiema lub większą liczbą instytucji szkolnictwa wyższego, oraz dowód, że student został przyjęty przez instytucję szkolnictwa wyższego w drugim państwie członkowskim;

b)

jeśli nie określono tego w lit. a), planowany okres i daty mobilności;

c)

dowód, że dany student posiada ubezpieczenie zdrowotne obejmujące wszystkie rodzaje ryzyka zwyczajowo objęte ubezpieczeniem w przypadku obywateli danego państwa członkowskiego zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. c);

d)

dowód, że podczas pobytu student będzie posiadać wystarczające środki na pokrycie kosztów utrzymania bez konieczności korzystania z systemu pomocy społecznej państwa członkowskiego, zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. e), na pokrycie kosztów studiów, a także kosztów podróży do pierwszego państwa członkowskiego w przypadkach, o których mowa w art. 32 ust. 4 lit. b);

e)

w stosownych przypadkach, dowód wniesienia opłat pobieranych przez instytucję szkolnictwa wyższego.

a)

nie zostały spełnione warunki określone w ust. 5 lub 6;

b)

ma zastosowanie jeden z powodów odrzucenia określonych w art. 20 ust. 1 lit. b) lub c) lub w ust. 2 tego artykułu;

c)

dobiegł końca maksymalny okres pobytu, o którym mowa w ust. 1.

a)

kopii powiadomienia zgodnie z art. 28 ust. 2 lub art. 31 ust. 2; lub

b)

w przypadku gdy drugie państwo członkowskie zezwala na mobilność bez powiadomienia, dowodu, że dany student odbywa część studiów w drugim państwie członkowskim w ramach unijnego programu lub programu wielostronnego obejmującego środki w zakresie mobilności lub w ramach porozumienia między dwiema lub większą liczbą instytucji szkolnictwa wyższego, a w odniesieniu do naukowców – kopii umowy o przyjęcie określającej szczegóły mobilności naukowca, a jeśli szczegóły mobilności nie są określone w umowie o przyjęcie – pisma z instytucji badawczej w drugim państwie członkowskim określającego przynajmniej długość trwania mobilności wewnątrzunijnej oraz lokalizację instytucji badawczej w drugim państwie członkowskim.

a)

drugie państwo członkowskie może zażądać, aby dany naukowiec oraz, w stosownych przypadkach, członkowie jego rodziny, lub student natychmiast zaprzestali wszelkiej działalności i opuścili jego terytorium;

b)

pierwsze państwo członkowskie, na wniosek drugiego państwa członkowskiego, bez formalności i niezwłocznie zezwala na ponowny wjazd naukowca oraz, w stosownych przypadkach, członków jego rodziny, lub studenta. Ma to również zastosowanie, jeżeli upłynął termin ważności zezwolenia wydanego przez pierwsze państwo członkowskie lub zezwolenie takie zostało cofnięte w okresie mobilności wewnątrz drugiego państwa członkowskiego.

a)

o procedurach mających zastosowanie do mobilności, o których mowa w art. 28–31;

b)

czy zezwala na przyjęcie studentów i naukowców jedynie za pośrednictwem zatwierdzonych instytucji badawczych lub zatwierdzonych instytucji szkolnictwa wyższego;

c)

o wielostronnych programach dla studentów i naukowców, które obejmują środki w zakresie mobilności, oraz o porozumieniach między dwiema lub większą liczbą instytucji szkolnictwa wyższego.

21.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 132/58

(1)

Dyrektywa Rady 1999/32/WE (3) została kilkakrotnie znacząco zmieniona (4). Dla zachowania przejrzystości i zrozumiałości należy ją ujednolicić.

(2)

Jednym z celów unijnej polityki ochrony środowiska, określonej w programach działań na rzecz środowiska, w szczególności w szóstym programie działań w zakresie środowiska naturalnego przyjętym decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1600/2002/WE (5) oraz w siódmym programie działań w zakresie środowiska przyjętym decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1386/2013/UE (6), jest osiągnięcie poziomów jakości powietrza, które nie będą skutkowały powstaniem znacznych negatywnych skutków i zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i środowiska.

(3)

Zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) polityka Unii w dziedzinie środowiska stawia sobie za cel wysoki poziom ochrony, z uwzględnieniem różnorodności sytuacji w różnych regionach Unii.

(4)

Niniejsza dyrektywa określa maksymalną dopuszczalną zawartość siarki w ciężkim oleju opałowym, oleju napędowym, oleju napędowym żeglugowym oraz oleju żeglugowym typu diesel stosowanych w Unii.

(5)

Emisje pochodzące ze statków powstające w wyniku spalania paliw żeglugowych o wysokiej zawartości siarki przyczyniają się do zanieczyszczania powietrza dwutlenkiem siarki i cząstkami stałymi, które są szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i środowiska oraz przyczyniają się do powstawania kwaśnych opadów. Bez środków określonych w niniejszej dyrektywie emisje pochodzące ze statków wkrótce stałyby się większe niż emisje ze wszystkich źródeł lądowych.

(6)

Zakwaszenie i zawartość dwutlenku siarki w atmosferze niszczą wrażliwe ekosystemy, zmniejszają różnorodność biologiczną i użyteczność oraz mają niszczący wpływ na produkcję zbóż i wzrost lasów. Opady kwaśnego deszczu na miasta mogą powodować znaczące uszkodzenia budynków i dziedzictwa architektury. Zanieczyszczenie dwutlenkiem siarki może również znacząco wpływać na ludzkie zdrowie, szczególnie w przypadku osób cierpiących na choroby układu oddechowego.

(7)

Zakwaszenie jest zjawiskiem transgranicznym, wymagającym rozwiązań zarówno na poziomie unijnym, jak również krajowym i lokalnym.

(8)

Emisja dwutlenku siarki przyczynia się do tworzenia cząstek stałych w powietrzu.

(9)

Zanieczyszczenie powietrza powodowane przez statki podczas postoju w porcie jest głównym problemem wielu miast portowych przy podejmowaniu przez nie działań zmierzających do osiągnięcia unijnych dopuszczalnych poziomów jakości powietrza.

(10)

Państwa członkowskie powinny zachęcać do stosowania energii elektrycznej pobieranej z lądu, ponieważ obecnie jest ona zwykle wytwarzana na statkach przy wykorzystaniu silników pomocniczych.

(11)

Unia oraz poszczególne państwa członkowskie są umawiającymi się stronami Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych z dnia 13 listopada 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości. Drugi protokół do konwencji EKG ONZ w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia dwutlenkiem siarki przewiduje, że umawiające się strony powinny zredukować emisje dwutlenku siarki o co najmniej 30 %, zgodnie z postanowieniami pierwszego protokołu; drugi protokół jest oparty na założeniu, że ładunki i poziomy krytyczne będą w dalszym ciągu przekraczane w niektórych wrażliwych regionach. Wymagane będzie stosowanie dalszych środków mających na celu redukcję emisji dwutlenku siarki. W związku z tym umawiające się strony powinny dokonywać dalszych znacznych redukcji emisji dwutlenku siarki.

(12)

Siarka, która występuje naturalnie w małych ilościach w ropie naftowej i węglu, jest od wielu lat uznawana za główne źródło emisji dwutlenku siarki będących jednym z podstawowych powodów powstawania kwaśnych deszczy i jednym z głównych powodów zanieczyszczenia powietrza w wielu obszarach miejskich i przemysłowych.

(13)

Badania wykazały, że korzyści z redukcji emisji dwutlenku siarki poprzez redukcję zawartości siarki w paliwach będą często znacznie większe niż szacowane koszty ponoszone przez branżę w niniejszej dyrektywie. Istnieją sprawdzone technologie pozwalające na redukcję poziomu siarki w paliwach ciekłych.

(14)

Zgodnie z art. 193 TFUE, niniejsza dyrektywa nie powinna stanowić przeszkody dla państw członkowskich w utrzymywaniu lub ustanawianiu bardziej rygorystycznych środków ochronnych w celu zachęcenia do wcześniejszego wdrożenia jej przepisów dotyczących maksymalnej zawartości siarki w paliwach żeglugowych, przykładowo poprzez stosowanie metod redukcji emisji poza obszarami kontroli emisji SOx. Takie środki muszą być zgodne z Traktatami i należy o nich powiadomić Komisję.

(15)

Państwo członkowskie przed wprowadzeniem nowych, bardziej rygorystycznych środków ochronnych powinno poinformować o nich Komisję zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 (7).

(16)

TFUE wymaga uwzględnienia szczególnych cech regionów najbardziej oddalonych Unii, a mianowicie francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich.

(17)

W odniesieniu do dopuszczalnej zawartości siarki w ciężkich olejach opałowych należy przewidzieć odstępstwa w państwach członkowskich oraz regionach, w których pozwalają na to warunki środowiskowe.

(18)

W odniesieniu do wartości dopuszczalnej zawartości siarki w ciężkich olejach opałowych należy również przewidzieć odstępstwa od ich użycia w obiektach energetycznego spalania, w których emisja jest zgodna z wartością dopuszczalną ustanowioną dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/80/WE (8), lub w załączniku V do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE (9).

(19)

W przypadku obiektów energetycznego spalania produktów rafineryjnych wyłączonych z zakresu stosowania art. 3 ust. 2 lit. d) lub art. 3 ust. 3 lit. c) niniejszej dyrektywy, średnia emisja dwutlenku siarki przez te obiekty nie powinna przekraczać wartości dopuszczalnych określonych w dyrektywie 2001/80/WE lub w załączniku V do dyrektywy 2010/75/UE, lub w przyszłych aktach zmieniających te dyrektywy. Stosując niniejszą dyrektywę państwa członkowskie powinny pamiętać, że stosowanie paliw zastępczych, innych niż te, o których mowa w art. 2, nie powinno prowadzić do zwiększenia emisji zanieczyszczeń zakwaszających środowisko.

(20)

W 2008 r. Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) przyjęła rezolucję zmieniającą załącznik VI do Protokołu z 1997 r. uzupełniającego Międzynarodową konwencję o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki z 1973 r., zmodyfikowaną przynależnym do niej Protokołem z 1978 r. (zwaną dalej „konwencją MARPOL”), zawierający przepisy dotyczące zapobiegania zanieczyszczaniu powietrza przez statki. Zmieniony załącznik VI do konwencji MARPOL wszedł w życie w dniu 1 lipca 2010 r.

(21)

Zmieniony załącznik VI do konwencji MARPOL wprowadza między innymi bardziej rygorystyczne wartości dopuszczalne w odniesieniu do zawartości siarki w paliwie żeglugowym stosowanym w obszarach kontroli emisji SOx (1,00 % od dnia 1 lipca 2010 r. oraz 0,10 % od dnia 1 stycznia 2015 r.), a także w obszarach morskich poza obszarami kontroli emisji SOx (3,50 % od dnia 1 stycznia 2012 r. oraz, co do zasady, 0,50 % od dnia 1 stycznia 2020 r.). Większość państw członkowskich ma obowiązek, zgodnie z ciążącymi na nich zobowiązaniami międzynarodowymi, wprowadzić wymaganie, by w obszarach kontroli emisji SOx statki stosowały paliwa o maksymalnej zawartości siarki w wysokości 1,00 % od dnia 1 lipca 2010 r. W celu zapewnienia spójności z przepisami prawa międzynarodowego, a także w celu zabezpieczenia odpowiedniego egzekwowania nowych, globalnych norm dotyczących zawartości siarki w Unii, przepisy niniejszej dyrektywy powinny być zgodne z postanowieniami zmienionego załącznika VI do konwencji MARPOL. Aby zapewnić minimalną jakość paliwa stosowanego na statkach w zakresie zgodności paliwa lub technologii, nie powinno być dozwolone stosowanie na terytorium Unii paliwa żeglugowego, którego zawartość siarki przekracza ogólną normę wynoszącą 3,50 % na jednostkę masy, z wyjątkiem paliw dostarczanych na statki stosujące metody redukcji emisji działające w systemach zamkniętych.

(22)

W ramach procedur IMO możliwe jest wprowadzenie poprawek do załącznika VI do konwencji MARPOL dotyczących obszarów kontroli emisji SOx. W przypadku wprowadzenia dalszych zmian, w tym zwolnień, dotyczących stosowania maksymalnych wartości dopuszczalnych w obszarach kontroli emisji SOx w załączniku VI do konwencji MAPRPOL, Komisja powinna rozpatrzyć takie zmiany oraz, w stosownych przypadkach, niezwłocznie przedstawić niezbędny wniosek zgodnie z TFUE, aby w pełni dostosować niniejszą dyrektywę do przepisów IMO dotyczących obszarów kontroli emisji SOx.

(23)

Wyznaczenie każdego nowego obszaru kontroli emisji powinno podlegać procedurze IMO określonej w załączniku VI do konwencji MARPOL i opierać się na należycie uzasadnionych argumentach opartych na kryteriach środowiskowych i ekonomicznych, a także na danych naukowych.

(24)

Zgodnie z prawidłem 18 zmienionego załącznika VI do konwencji MARPOL państwa członkowskie powinny dążyć do zapewnienia dostępności paliw żeglugowych zgodnych z niniejszą dyrektywą.

(25)

Ze względu na globalny wymiar polityki środowiskowej i emisji pochodzących z żeglugi powinno się ustalić ambitne normy dotyczące emisji na poziomie globalnym.

(26)

Unia będzie nadal postulować, na forum IMO, o skuteczniejszą ochronę regionów wrażliwych na emisje SOx i zmniejszenie normalnej wartości dopuszczalnej w odniesieniu do paliwa bunkrowego.

(27)

Statki pasażerskie wykonują usługi głównie w portach lub na wodach przybrzeżnych, wywierając istotny wpływ na zdrowie ludzkie i na środowisko. W celu poprawy jakości powietrza w sąsiedztwie portów i w obszarach przybrzeżnych statki te są zobowiązane do korzystania z paliwa żeglugowego o maksymalnej zawartości siarki wynoszącej 1,50 % do czasu, gdy bardziej rygorystyczne normy dotyczące zawartości siarki zaczną być stosowane w odniesieniu do wszystkich statków na morzach terytorialnych, w wyłącznych strefach ekonomicznych i w strefach kontroli zanieczyszczeń państw członkowskich.

(28)

Aby ułatwić przejście na nowe technologie budowy silników, umożliwiające dalsze znaczne ograniczenie emisji w sektorze morskim, Komisja powinna szerzej zbadać możliwości stosowania silników gazowych w statkach i zachęcać do tego.

(29)

Należyte egzekwowanie zobowiązań dotyczących zawartości siarki w paliwach żeglugowych jest niezbędne do osiągnięcia celów niniejszej dyrektywy. Doświadczenie zgromadzone w trakcie wdrażania dyrektywy 1999/32/WE wskazuje na konieczność wzmocnienia systemu monitorowania i egzekwowania przepisów, aby zapewnić prawidłowe wdrażanie niniejszej dyrektywy. W tym celu konieczne jest, aby państwa członkowskie zapewniły odpowiednio częste i dokładne pobieranie próbek paliwa żeglugowego wprowadzanego na rynek lub stosowanego na statkach, a także przeprowadzanie regularnych kontroli dzienników okrętowych statków oraz dokumentów dostawy paliwa. Państwa członkowskie powinny również ustanowić system skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji za niespełnienie wymagań przewidzianych w przepisach niniejszej dyrektywy. W celu zapewnienia większej przejrzystości informacji należy również zapewnić publiczne udostępnienie wykazu lokalnych dostawców paliwa żeglugowego.

(30)

Zapewnienie zgodności z niskimi wartościami dopuszczalnymi siarki w paliwach żeglugowych, w szczególności w obszarach kontroli emisji SOx, może skutkować znacznym wzrostem ceny tych paliw, przynajmniej w krótkim terminie, i może mieć negatywny wpływ na konkurencyjność żeglugi morskiej krótkiego zasięgu w porównaniu z innymi środkami transportu, a także na konkurencyjność gałęzi przemysłu w krajach sąsiadujących z obszarami kontroli emisji SOx. W celu zmniejszenia kosztów zapewnienia zgodności z przepisami, ponoszonych przez zainteresowane gałęzie przemysłu, konieczne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań, takich jak umożliwienie stosowania alternatywnych, bardziej opłacalnych metod zapewnienia zgodności niż zgodność wynikająca z rodzaju stosowanego paliwa oraz, w razie potrzeby, zapewnianie wsparcia. Komisja, między innymi w oparciu o sprawozdania państw członkowskich, powinna ściśle monitorować wpływ zachowania przez sektor żeglugi zgodności z nowymi normami jakości paliwa, w szczególności w odniesieniu do ewentualnej zmiany rodzaju transportu z transportu morskiego na lądowy, i w stosownych przypadkach powinna zaproponować właściwe działania w celu przeciwdziałania takiej tendencji.

(31)

Ograniczenie zmiany rodzaju transportu z transportu morskiego na lądowy jest ważne ze względu na to, że rosnący udział transportu drogowego w przewozie towarów byłby w wielu przypadkach sprzeczny z celami Unii w zakresie zmian klimatu i zwiększyłby zatory drogowe.

(32)

Koszty wprowadzenia nowych wymogów dotyczących zmniejszenia emisji dwutlenku siarki mogłyby wiązać się z ryzykiem zmiany rodzaju transportu z transportu morskiego na lądowy oraz mogłyby mieć negatywny wpływ na konkurencyjność gałęzi przemysłu. Komisja powinna w pełni wykorzystać instrumenty, takie jak Marco Polo i transeuropejska sieć transportowa, w celu udzielenia ukierunkowanego wsparcia, tak aby zminimalizować ryzyko zmiany rodzaju transportu. Państwa członkowskie mogą uznać za konieczne udzielenie wsparcia podmiotom, na które ma wpływ niniejsza dyrektywa, zgodnie z obowiązującymi zasadami pomocy państwa.

(33)

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi w sprawie pomocy państwa w zakresie ochrony środowiska, a także bez uszczerbku dla zmian tych wytycznych w przyszłości, państwa członkowskie mogą udzielać pomocy państwa podmiotom, na które ma wpływ niniejsza dyrektywa, w tym pomocy w celu modernizacji aktualnie wykorzystywanych statków, jeżeli takie działania pomocowe są uznawane za zgodne z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 i 108 TFUE, a w szczególności w świetle obowiązujących wytycznych w sprawie pomocy państwa w zakresie ochrony środowiska. W tym kontekście Komisja może wziąć pod uwagę fakt, że stosowanie niektórych metod redukcji emisji wykracza poza wymogi niniejszej dyrektywy poprzez redukcję nie tylko emisji dwutlenku siarki, ale również innych emisji.

(34)

Powinno się ułatwić dostęp do metod redukcji emisji. Dzięki tym metodom stopień redukcji emisji może być co najmniej równorzędny z wynikami osiągalnymi dzięki zastosowaniu paliw niskosiarkowych, lub nawet wyższy, pod warunkiem że metody te nie mają poważnego niekorzystnego wpływu na środowisko, na przykład na ekosystemy morskie, oraz że zostały opracowane zgodnie z odpowiednimi mechanizmami zatwierdzania i kontroli. Znane już metody alternatywne, takie jak stosowanie pokładowych systemów oczyszczania gazów spalinowych, mieszaniny paliwa i skroplonego gazu ziemnego lub stosowanie biopaliw, powinny zostać uznane w Unii. Ważne jest propagowanie testowania i opracowywania nowych metod redukcji emisji, aby m.in. ograniczyć zmianę rodzaju transportu z transportu morskiego na lądowy.

(35)

Metody redukcji emisji oferują możliwość znacznego zmniejszenia emisji. Komisja powinna zatem propagować testowanie i opracowywanie takich technologii, między innymi rozważając utworzenie programu finansowanego przy udziale przemysłu, który opierałby się na zasadach obowiązujących dla podobnych programów, takich jak program „Czyste niebo”.

(36)

Komisja we współpracy z państwami członkowskimi oraz zainteresowanymi podmiotami powinna dalej opracować środki wskazane w dokumencie roboczym służb Komisji z dnia 16 września 2011 r. zatytułowanym „Redukcja emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu morskiego i niezbędnik zrównoważonego transportu wodnego”.

(37)

W przypadku przerwania dostaw ropy naftowej, produktów ropopochodnych lub innych węglowodorów, Komisja może zezwolić na wprowadzenie wyższej wartości dopuszczalnej na terytorium danego państwa członkowskiego.

(38)

Państwa członkowskie powinny ustanowić właściwe mechanizmy monitorowania zgodności z przepisami niniejszej dyrektywy. Sprawozdania w sprawie zawartości siarki w paliwach ciekłych powinny zostać przedstawione Komisji.

(39)

Niniejsza dyrektywa powinna zawierać szczegółowe wskazówki dotyczące zawartości i formatu sprawozdania w celu zapewnienia zharmonizowanej sprawozdawczości.

(40)

Komisji należy przekazać uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany równoważnych wartości emisji dla metod redukcji emisji oraz kryteriów stosowania tych metod określonych w załącznikach I i II do niniejszej dyrektywy, w celu dostosowania ich do postępu naukowo-technicznego w taki sposób, aby zapewnić ścisłą zgodność z odpowiednimi instrumentami IMO, a także w odniesieniu do zmiany art. 2 lit. a)–e) i p), art. 13 ust. 2 lit. b) ppkt (i) i art. 13 ust. 3 niniejszej dyrektywy w celu dostosowania tych przepisów do postępu naukowo-technicznego. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(41)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (10).

(42)

Właściwe jest, aby Komitet ds. Bezpiecznych Mórz i Zapobiegania Zanieczyszczeniom Morza przez Statki, ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2099/2002 (11), wspomagał Komisję w zatwierdzaniu metod redukcji emisji nieobjętych dyrektywą Rady 96/98/WE (12).

(43)

Dla wdrożenia niniejszej dyrektywy ważne są skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje. Państwa członkowskie powinny uwzględnić w ramach tych sankcji kary pieniężne obliczone w taki sposób, aby pozbawiały one osoby odpowiedzialne przynajmniej korzyści gospodarczych płynących z popełnionego przez nie naruszenia oraz aby wysokość tych kar pieniężnych stopniowo wzrastała w przypadku powtarzania się naruszeń. Państwa członkowskie powinny powiadomić Komisję o przepisach dotyczących sankcji.

(44)

Niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw określonych w załączniku III część B,

a)

paliw przeznaczonych do celów badawczych oraz do testowania;

b)

paliw przeznaczonych do przetworzenia przed ostatecznym spaleniem;

c)

paliw przeznaczonych do przetworzenia w przemyśle rafineryjnym;

d)

paliw stosowanych w regionach najbardziej oddalonych Unii i wprowadzanych tam na rynek, pod warunkiem że zainteresowane państwa członkowskie zapewnią, aby w tych regionach:

e)

paliw stosowanych w okrętach wojennych oraz innych jednostkach pływających sił zbrojnych. Jednakże każde państwo członkowskie podejmie starania w celu zapewnienia, poprzez przyjęcie odpowiednich środków niewpływających ujemnie na eksploatację oraz możliwości operacyjne tych statków, aby ich eksploatacja przebiegała w sposób zgodny z niniejszą dyrektywą, w zakresie, w jakim jest to uzasadnione i wykonalne;

f)

stosowania paliwa w statkach, niezbędnego do szczególnych celów dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa statku lub ratowania życia na morzu;

g)

stosowania paliwa w statkach, które jest niezbędne ze względu na uszkodzenie samego statku lub jego oprzyrządowania, jeżeli po wystąpieniu szkody zostaną podjęte racjonalne środki przeciwdziałające lub minimalizujące nadmierne emisje i jeżeli środki zmierzające do usunięcia szkody zostaną podjęte możliwie szybko. Nie dotyczy to przypadku, gdy właściciel lub kapitan statku działał z zamiarem wyrządzenia szkody lub lekkomyślnie;

h)

bez uszczerbku dla art. 5, paliw stosowanych na pokładach statków stosujących metody redukcji emisji zgodnie z art. 8 i 10.

a)

„ciężki olej opałowy” oznacza:

b)

„olej napędowy” oznacza:

Oleje napędowe do silników wysokoprężnych, zdefiniowane w art. 2 pkt 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/70/WE (13), są wyłączone z niniejszej definicji. Paliwa stosowane w maszynach jezdnych nieporuszających się po drogach oraz ciągnikach rolniczych są również wyłączone z niniejszej definicji;

c)

„paliwo żeglugowe” oznacza ropopochodne paliwo ciekłe przeznaczone do stosowania na statku lub stosowane na statku, w tym paliwo zdefiniowane w ISO 8217. Obejmuje ono ropopochodne paliwo ciekłe stosowane na statkach żeglugi śródlądowej lub rekreacyjnych jednostkach pływających w rozumieniu odpowiednio art. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 97/68/WE (14) oraz art. 1 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/25/WE (15), w przypadku gdy statki te znajdują się na morzu;

d)

„olej żeglugowy typu diesel” oznacza paliwo żeglugowe zdefiniowane dla klasy DMB w tabeli I ISO 8217 z wyjątkiem odniesienia do zawartości siarki;

e)

„olej napędowy żeglugowy” oznacza paliwo żeglugowe zdefiniowane dla klas DMX, DMA i DMZ w tabeli I ISO 8217 z wyjątkiem odniesienia do zawartości siarki;

f)

„konwencja MARPOL” oznacza Międzynarodową konwencję o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki z 1973 r., zmienioną przynależnym do niej protokołem z 1978 r.;

g)

„załącznik VI do konwencji MARPOL” oznacza załącznik dodany do konwencji MARPOL protokołem z 1997 r., zatytułowany „Przepisy o zapobieganiu zanieczyszczaniu powietrza przez statki”;

h)

„obszary kontroli emisji SOx” oznaczają obszary morskie uznane za takie przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO) w załączniku VI do konwencji MARPOL;

i)

„statki pasażerskie” oznaczają statki przewożące więcej niż 12 pasażerów, przy czym pasażerem jest każda osoba z wyjątkiem:

j)

„regularne usługi” oznaczają serie kursów statków pasażerskich obsługujących przewozy pomiędzy tymi samymi dwoma lub większą liczbą portów, lub serie podróży z oraz do tego samego portu bez przystanków pośrednich:

k)

„okręt wojenny” oznacza statek należący do sił zbrojnych państwa noszący oznaczenia zewnętrzne wyróżniające przynależność państwową takiego statku, będący pod komendą oficera wyznaczonego odpowiednio przez władze tego państwa, którego nazwisko znajduje się na odpowiedniej liście oficerów lub jej odpowiedniku, obsługiwany przez załogę objętą regularną dyscypliną sił zbrojnych;

l)

„statki podczas postoju w porcie” oznaczają statki, które są w bezpieczny sposób zacumowane lub zakotwiczone w porcie Unii podczas ich załadunku, rozładunku lub pobytu pasażerów w hotelu, z uwzględnieniem czasu, w którym nie przeprowadza się operacji cargo;

m)

„wprowadzenie na rynek” oznacza dostarczenie lub udostępnienie osobom trzecim, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, w dowolnym miejscu na obszarze jurysdykcji państw członkowskich, paliwa żeglugowego w celu spalenia go na pokładzie. Nie dotyczy to dostarczenia lub udostępnienia paliwa żeglugowego w celu jego eksportu w zbiornikach cargo statków;

n)

„regiony najbardziej oddalone” oznaczają francuskie departamenty zamorskie, Azory, Maderę i Wyspy Kanaryjskie zgodnie z art. 349 TFUE;

o)

„metoda redukcji emisji” oznacza element instalacji, materiał lub urządzenie montowane na statku lub inną procedurę, alternatywne paliwo lub metodę zgodności, stosowane jako alternatywa dla niskosiarkowych paliw żeglugowych spełniających wymogi określone w niniejszej dyrektywie, które można zweryfikować, oznaczyć ilościowo i zastosować;

p)

„metoda ASTM” oznacza metody ustanowione przez Amerykańskie Towarzystwo Testujące Materiały (American Society for Testing and Materials) w 1976 r. w edycji standardowych definicji i specyfikacji ropy naftowej i smarów;

q)

„obiekt energetycznego spalania” oznacza urządzenie techniczne, w którym paliwo jest utleniane w celu użycia wydzielonego ciepła.

a)

w obiektach energetycznego spalania objętych zakresem dyrektywy 2001/80/WE, które podlegają art. 4 ust. 1 lub 2 lub art. 4 ust. 3 lit. a) tej dyrektywy i które zachowują dopuszczalne wartości emisji dwutlenku siarki dla takich obiektów, określone w tej dyrektywie;

b)

w obiektach energetycznego spalania objętych zakresem dyrektywy 2001/80/WE, które podlegają art. 4 ust. 3 lit. b) i art. 4 ust. 6 tej dyrektywy i których średnia miesięczna emisja dwutlenku siarki nie przekracza 1 700 mg/Nm3 przy zawartości tlenu w gazach spalinowych wynoszącej 3 % na jednostkę objętości w stanie suchym;

c)

w obiektach energetycznego spalania, które nie są objęte zakresem lit. a) lub b) i których średnia miesięczna emisja dwutlenku siarki nie przekracza 1 700 mg/Nm3 przy zawartości tlenu w gazach spalinowych wynoszącej 3 % na jednostkę objętości w stanie suchym;

d)

w obiektach spalania w rafineriach, jeżeli średnia miesięczna emisja dwutlenku siarki – uśredniona dla wszystkich obiektów energetycznego spalania danej rafinerii, niezależnie od rodzaju wykorzystanego paliwa lub mieszanki paliw, lecz z wyłączeniem obiektów objętych zakresem lit. a) i b), turbin gazowych i silników gazowych – nie przekracza 1 700 mg/Nm3 przy zawartości tlenu w gazach spalinowych wynoszącej 3 % na jednostkę objętości w stanie suchym.

a)

w obiektach energetycznego spalania objętych zakresem rozdziału III dyrektywy 2010/75/UE, które zachowują wartości dopuszczalnej emisji dwutlenku siarki dla takich obiektów określone w załączniku V do tej dyrektywy lub, jeżeli wartości dopuszczalne emisji nie mają zastosowania zgodnie z tą dyrektywą, których średnia miesięczna emisja dwutlenku siarki nie przekracza 1 700 mg/Nm3 przy zawartości tlenu w gazach spalinowych wynoszącej 3 % na jednostkę objętości w stanie suchym;

b)

w obiektach energetycznego spalania, które nie są objęte zakresem lit. a) i których średnia miesięczna emisja dwutlenku siarki nie przekracza 1 700 mg/Nm3 przy zawartości tlenu w gazach spalinowych wynoszącej 3 % na jednostkę objętości w stanie suchym;

c)

w obiektach spalania w rafineriach, jeżeli średnia miesięczna emisja dwutlenku siarki – uśredniona dla wszystkich obiektów energetycznego spalania danej rafinerii, niezależnie od rodzaju wykorzystanego paliwa lub mieszanki paliw, lecz z wyłączeniem obiektów objętych zakresem lit. a), turbin gazowych i silników gazowych – nie przekracza 1 700 mg/Nm3 przy zawartości tlenu w gazach spalinowych wynoszącej 3 % na jednostkę objętości w stanie suchym.

a)

3,50 % na jednostkę masy od dnia 18 czerwca 2014 r.;

b)

0,50 % na jednostkę masy od dnia 1 stycznia 2020 r.

a)

1,00 % na jednostkę masy do dnia 31 grudnia 2014 r.;

b)

0,10 % na jednostkę masy od dnia 1 stycznia 2015 r.

—

statków pływających pod ich banderą, oraz

—

w przypadku państw członkowskich graniczących z obszarami kontroli emisji SOx, wszystkich statków niezależnie od ich bandery, podczas pobytu w ich portach.

a)

przedstawienia działań podjętych w ramach próby osiągnięcia zgodności; oraz

b)

przedstawienia dowodu na to, że podjęto próbę nabycia zgodnego z niniejszą dyrektywą paliwa żeglugowego zgodnie z planem podróży oraz – jeżeli paliwo to nie było dostępne w miejscu, w którym to zaplanowano – że podjęto próbę zlokalizowania alternatywnych źródeł takiego paliwa żeglugowego, a także że pomimo podjęcia wszelkich starań w celu zdobycia zgodnego z niniejszą dyrektywą paliwa żeglugowego nabycie takiego paliwa nie było możliwe.

a)

prowadzą publicznie dostępny wykaz lokalnych dostawców paliwa żeglugowego;

b)

zapewniają, aby zawartość siarki we wszystkich paliwach żeglugowych sprzedawanych na ich terytorium była udokumentowana przez dostawcę w dokumencie dostawy paliwa, do którego załącza się zalakowaną próbkę podpisaną przez przedstawiciela statku przyjmującego;

c)

podejmują działania wobec dostawców paliwa żeglugowego, co do których stwierdzono, że dostarczone przez nich paliwo jest niezgodne z danymi zawartymi w dokumencie dostawy paliwa;

d)

zapewniają podjęcie działań zaradczych, mających na celu dostosowanie paliwa żeglugowego do przepisów w razie wykrycia paliwa niezgodnego z przepisami.

a)

zgodnie z opublikowanym rozkładem rejsów mają znajdować się na postoju w porcie krócej niż dwie godziny;

b)

podczas postoju w portach wyłączają wszystkie silniki i pobierają energię elektryczną z lądu.

a)

jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 16 zmieniających załączniki I i II;

b)

w stosownych przypadkach przyjmuje akty wykonawcze określające szczegółowe wymogi dotyczące monitorowania emisji. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 17 ust. 2.

a)

wytycznych opracowanych przez IMO;

b)

wyników testów przeprowadzonych na podstawie art. 10;

c)

wpływu na środowisko, w tym możliwej do uzyskania redukcji emisji, oraz wpływu na ekosystemy w portach osłoniętych, przystaniach i ujściach rzek; oraz

d)

możliwości monitorowania i weryfikacji.

a)

Komisja oraz państwo, w którym znajduje się dany port, zostaną powiadomione na piśmie co najmniej sześć miesięcy przed rozpoczęciem testów;

b)

pozwolenie na testy będzie obowiązywało nie dłużej niż 18 miesięcy;

c)

wszystkie statki uczestniczące w testach będą miały zainstalowane zabezpieczone przed manipulacją urządzenia zapewniające nieprzerwane monitorowanie emisji gazów wylotowych, stosowane przez cały okres trwania testów;

d)

na wszystkich statkach uczestniczących w testach zostanie osiągnięta redukcja emisji, która będzie co najmniej równorzędna z wynikami, które uzyskano by w wyniku zastosowania wartości dopuszczalnych siarki w paliwach określonych w niniejszej dyrektywie;

e)

zostanie zapewniony właściwy system gospodarowania odpadami, które powstały w wyniku zastosowania metod redukcji emisji w całym okresie trwania testów;

f)

przez cały okres trwania testów będzie dokonywana ocena wpływu na środowisko morskie, w szczególności na ekosystemy w portach osłoniętych, przystaniach i ujściach rzek; oraz

g)

w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia testów ich pełne wyniki zostaną przekazane Komisji i udostępnione publicznie.

a)

kontrola dzienników okrętowych oraz dokumentów dostawy paliwa; oraz

b)

w stosownych przypadkach, następujące metody pobierania próbek i analizy:

a)

częstotliwości pobierania próbek;

b)

metod pobierania próbek;

c)

definicji próbki reprezentatywnej dla badanego paliwa.

21.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 132/79

(1)

Dnia 14 września 2012 r. Rada upoważniła Komisję do podjęcia, w imieniu Unii i jej państw członkowskich oraz Republiki Chorwacji, rokowań w sprawie zawarcia protokołu zmieniającego Eurośródziemnomorską umowę lotniczą między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony (1), a Jordańskim Królestwem Haszymidzkim, z drugiej strony, w celu uwzględnienia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej („protokół”).

(2)

Rokowania w tej sprawie zakończono pomyślnie w dniu 24 kwietnia 2014 r.

(3)

Protokół należy zatem podpisać w imieniu Unii i jej państw członkowskich z zastrzeżeniem jego zawarcia w późniejszym terminie.

(4)

Protokół należy stosować tymczasowo,

21.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 132/81

21.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 132/85

(1)

Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1150/2000 (3) zostało przekształcone rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) nr 609/2014 (4). Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 609/2014 ma wejść w życie z dniem wejścia w życie decyzji Rady 2014/335/UE, Euratom (5). Decyzja ta nie weszła jeszcze w życie.

(2)

Aby zapewnić Komisji (Eurostatowi) wystarczająco dużo czasu na ocenę odnośnych danych dotyczących dochodu narodowego brutto (DNB) oraz dać Komitetowi DNB wystarczająco dużo czasu na opracowanie opinii na temat danych DNB, dokonanie jakichkolwiek zmian w DNB za dany rok budżetowy powinno być możliwe do dnia 30 listopada czwartego roku następującego po danym roku budżetowym. Okres przechowywania dokumentów potwierdzających dotyczących zasobów własnych opartych na podatku od wartości dodanej (VAT) i zasobów własnych opartych na DNB powinien, w związku z tym, także zostać wydłużony z dnia 30 września do dnia 30 listopada czwartego roku następującego po roku budżetowym, którego te dokumenty dotyczą.

(3)

Niniejsze rozporządzenie powinno odzwierciedlać istniejącą praktykę, zgodnie z którą rachunki Komisji przeznaczone na zasoby własne, o których mowa w art. 9 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014 („rachunki Komisji dotyczące zasobów własnych”) prowadzone są przez administracje finansowe lub banki centralne państw członkowskich. Pojęcie administracji finansowej powinno obejmować także inne podmioty publiczne sprawujące podobne funkcje.

(4)

Rachunki Komisji dotyczące zasobów własnych powinny być nieoprocentowane i prowadzone nieodpłatnie. Wszelkie opłaty za ich prowadzenie i ujemne odsetki zmniejszałyby środki budżetowe UE i prowadziły do nierównego traktowania państw członkowskich. Dlatego też w przypadku gdy do rachunków Komisji dotyczących zasobów własnych zastosowanie mają ujemne odsetki, dane państwa członkowskie powinny wpłacić na ten rachunek kwotę odpowiadającą kwocie ujemnych odsetek. Ponieważ niektóre państwa członkowskie nie mają możliwości uniknięcia skutków finansowych zobowiązania do wpłaty takich kwot ujemnych odsetek na rachunki Komisji dotyczące zasobów własnych, Komisja powinna dążyć – przy zaspokajaniu swoich potrzeb gotówkowych – do ograniczenia tych skutków poprzez korzystanie w pierwszej kolejności z kwot wpłaconych na odnośne rachunki.

(5)

Rachunki Komisji dotyczące zasobów własnych powinny być obciążane wyłącznie na zlecenie Komisji. Powinno to pozostawać bez wpływu na stosowanie ujemnych odsetek.

(6)

W interesie jasności i czytelności art. 10 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014 należy podzielić na kilka artykułów.

(7)

Komisja powinna w każdym momencie dysponować wystarczającymi zasobami pieniężnymi, aby spełnić wymogi dotyczące płatności wynikające z wykonania budżetu, które są szczególnie skoncentrowane w pierwszych miesiącach roku. Komisja ma już możliwość zwrócenia się do państw członkowskich o przyspieszenie zapisu maksymalnie dwóch dodatkowych dwunastych części zasobów w odniesieniu do szczególnych potrzeb związanych z pokryciem wydatków Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG), zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 (6). W celu zmniejszenia ryzyka opóźnień w płatnościach spowodowanych tymczasowymi brakami zasobów pieniężnych należy umożliwić Komisji zwrócenie się do państw członkowskich o przyspieszenie zapisu maksymalnie dodatkowej połowy dwunastej części zasobów w odniesieniu do szczególnych potrzeb związanych z pokryciem wydatków europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 (7), w zakresie uzasadnionym potrzebami gotówkowymi. Aby jednak uniknąć wywierania nadmiernej presji na krajowe administracje finansowe, całkowita kwota, której zapis można przyspieszyć w tym samym miesiącu, nie powinna przekroczyć dwóch dodatkowych dwunastych części zasobów. Ponadto, ze względu na szczególne wymogi dotyczące płatności mające zastosowanie do EFRG, przepis ten nie powinien być stosowany ze szkodą dla EFRG.

(8)

Zgodnie z rozporządzeniem (WE, Euratom) nr 1150/2000 Komisja ma obliczać dostosowania zasobów własnych opartych na VAT i na DNB i informować o nich państwa członkowskie w czasie umożliwiającym im zapisanie tych dostosowań na rachunku Komisji dotyczącym zasobów własnych w pierwszym dniu roboczym grudnia. Kwoty dostosowań, które miały zostać udostępnione w pierwszym roboczym dniu grudnia 2014 r., były nadzwyczajnie wysokie. Aby zapobiegać nieproporcjonalnie wysokim obciążeniom dla budżetów państw członkowskich tuż przed końcem roku, rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) nr 1377/2014 (8) zmieniono rozporządzenie (WE, Euratom) nr 1150/2000, umożliwiając państwom członkowskim odroczenie, w pewnych wyjątkowych okolicznościach, zapisu tych dostosowań na rachunku Komisji dotyczącym zasobów własnych.

(9)

Zmienione w ten sposób rozporządzenie (WE, Euratom) nr 1150/2000 przestanie obowiązywać wraz z wejściem w życie rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014. Powinno to jednak pozostawać bez wpływu ważność tych odroczeń dotyczących zapisu dostosowań, o które zwrócono się formalnie na mocy rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1377/2014, gdy rozporządzenie to nadal obowiązywało.

(10)

W interesie uproszczenia i w celu zmniejszenia obciążeń budżetowych dla państw członkowskich i Komisji, zwłaszcza tuż przed końcem roku, należy usprawnić procedurę dostosowania zasobów własnych opartych na VAT i na DNB. Należy przewidzieć więcej czasu między formalnym zgłoszeniem państwom członkowskim wymaganych dostosowań a datą zapisania ich na rachunku Komisji dotyczącym zasobów własnych. Takie zgłoszenie i zapis powinny mieć miejsce w tym samym roku, przy czym rok ten jest również właściwy dla zarejestrowania odnośnych kwot na rachunkach sektora instytucji rządowych i samorządowych i do celów paktu stabilności i wzrostu. Łączna kwota dostosowań powinna być natychmiast rozdzielana pomiędzy państwa członkowskie zgodnie z ich odnośnymi udziałami w zasobach własnych opartych na DNB. W ten sposób można wyeliminować potrzebę odstępstwa wprowadzonego rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 1377/2014.

(11)

Aby osiągnąć cele Unii, procedura obliczania odsetek powinna zapewniać w szczególności, by zasoby własne były udostępniane terminowo i w całości.

(12)

Aby zwiększyć pewność prawa i jasność, należy określić w odniesieniu do zasobów własnych opartych na VAT i DNB przypadki, w których należne są odsetki za zwłokę. Ze względu na specyfikę tych zasobów własnych, których cykl weryfikacji umożliwia korekty i dostosowania odpowiednio w okresie czterech lat, wszelkie zmiany zasobów własnych opartych na VAT i DNB wynikające z takich korekt lub dostosowań nie powinny powodować naliczenia odsetek z mocą wsteczną. Odsetki w odniesieniu do tych zasobów powinny być zatem wypłacane w przypadku opóźnień w zapisaniu miesięcznych dwunastych części zasobów oraz kwot wynikających z corocznego obliczenia dostosowań za poprzednie lata budżetowe. Ponadto, aby zachować odpowiednie zachęty do podejmowania działań naprawczych, odsetki powinny być również wypłacane w przypadku opóźnień w zapisaniu kwot wynikających z określonych korekt do sprawozdań VAT w terminie określonym zgodnie ze środkami podjętymi przez Komisję na mocy art. 9 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia Rady (EWG, Euratom) nr 1553/89 (9). Co więcej, w przypadku gdy państwo członkowskie nie dostarczy w terminie wyraźnie określonym przez Komisję korekt danych dotyczących DNB niezbędnych do podjęcia kwestii zgłoszonych przez Komisję lub przez państwo członkowskie, odsetki powinny być również stosowane w przypadku wzrostów zasobów własnych wynikających z dostosowania dokonanego wskutek rozstrzygnięcia zgłoszonej kwestii. Odsetki te powinny być stosowane od momentu, gdy kwota dostosowania powinna była zostać zapisana, tj. w pierwszym dniu roboczym czerwca roku następującego po roku, w którym wyraźnie określony termin upłynął, do momentu zapisania na rachunku dostosowanej kwoty. Zgodnie z istniejącymi zasadami i praktyką wszelkie opóźnienia w dokonaniu zapisu dotyczącego tradycyjnych zasobów własnych powinny stanowić podstawę naliczenia odsetek.

(13)

System stóp procentowych określony w art. 12 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014 przewiduje stałe powiększenie o 2 punkty procentowe stopy podstawowej oraz stopniowe powiększanie o 0,25 punktu procentowego za każdy miesiąc opóźnienia, przy czym powiększona stopa ma zastosowanie do całego okresu opóźnienia. Ten system stóp procentowych jest niezwykle ważny dla zapewnienia terminowego i pełnego udostępniania zasobów własnych, dlatego należy zachować jego główne elementy.

(14)

Obowiązujące zasady przewidujące stale rosnącą stopę procentową prowadziły jednak do płatności bardzo wysokich odsetek w wyjątkowych przypadkach dotyczących wieloletnich opóźnień. W celu zapewnienia proporcjonalności systemu przy jednoczesnym utrzymaniu jego skutku odstraszającego maksymalny skumulowany wzrost stopy podstawowej powinien być ograniczony do 16 punktów procentowych rocznie.

(15)

Z drugiej strony istniejące stałe powiększenie o 2 punkty procentowe stopy podstawowej, zwłaszcza w przypadku krótkich okresów opóźnienia, może zniechęcać państwa członkowskie do terminowego udostępniania zasobów własnych w przypadku, gdy koszty refinansowania na rynku pieniężnym są wyższe od należnych odsetek. Aby zapewnić sprawne funkcjonowanie systemu, należy zatem podnieść stałe powiększenie stopy podstawowej do 2,5 punktu procentowego, a wynikająca z tego stosowana stopa procentowa nie powinna być niższa od tej wartości procentowej, nawet jeżeli mająca zastosowanie stopa podstawowa jest ujemna. Powinno to przede wszystkim zapobiegać opóźnieniom w udostępnianiu miesięcznych dwunastych części zasobów własnych opartych na VAT i na DNB, które obecnie stanowią ponad 80 % dochodów w budżecie Unii.

(16)

W celu wspierania skutecznej ochrony interesów finansowych Unii i uwzględnienia nowo wprowadzonych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 (10) należy umożliwić państwom członkowskim zwolnienie z obowiązku udostępnienia budżetowi Unii tych kwot tradycyjnych zasobów własnych, które okażą się nieściągalne ze względu na odroczony zapis na rachunkach lub opóźnione powiadomienie o długu celnym uzasadnione dobrem postępowania karnego w sprawach mających wpływ na interesy finansowe Unii. Komisja powinna bez zbędnej zwłoki przekazać państwom członkowskim, i w razie potrzeby aktualizować, kryteria służące ocenie przypadków, w których istnieje taka możliwość.

(17)

Próg mający zastosowanie do zgłaszania przypadków, w których stwierdzono nieściągalność tradycyjnych zasobów własnych lub uznaje się je za nieściągalne, należy podnieść, aby zmniejszyć obciążenia administracyjne spoczywające na państwach członkowskich i Komisji.

(18)

Należy wyjaśnić, że przewidziana w art. 14 ust. 3 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014 możliwość wypłacania przez Komisję środków przewyższających jej aktywa w celu wywiązania się ze zobowiązań Unii w wyłącznym przypadku uchybienia w zakresie pożyczki zaciągniętej lub zagwarantowanej na podstawie decyzji i rozporządzeń Rady obejmuje również rozporządzenia i decyzje, które zgodnie z Traktatem z Lizbony mają być przyjmowane nie tylko przez Radę, ale przez Parlament Europejski i Radę na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

(19)

Poza wyjątkowymi przypadkami Komisja powinna powiadamiać państwa członkowskie lub ich banki centralne o swoich zleceniach dotyczących transakcji przepływów gotówkowych mających wpływ na rachunki otwarte na potrzeby zasobów własnych co najmniej jeden dzień przed terminem, w którym te zlecenia mają zostać wykonane.

(20)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE, Euratom) nr 609/2014.

(21)

W celu zapewnienia spójności niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w tym samym dniu co rozporządzenie (UE, Euratom) nr 609/2014. Zmiana art. 18 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014, przewidziana w niniejszym rozporządzeniu, powinna mieć zastosowanie od dnia 1 stycznia 2014 r., tak by zapewnić ciągłość stosowania wyjątku wprowadzonego rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 1377/2014 do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Zmiana art. 12 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014, przewidziana w niniejszym rozporządzeniu, powinna mieć zastosowanie w przypadku, gdy termin wymagalności zasobów własnych przypada po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia. Jednakże ze względu na proporcjonalność państwa członkowskie powinny także korzystać z ograniczenia łącznego wzrostu stopy procentowej, jak również z ograniczenia dotyczącego płatności odsetek z tytułu zasobów własnych opartych na VAT wyłącznie w odniesieniu do opóźnień określonych w art. 12 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014, zmienionego niniejszym rozporządzeniem, w przypadku zasobów własnych, które były wymagalne przed datą wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, jeżeli o tych zasobach własnych poinformowano po tej dacie,

1)

art. 3 akapit drugi otrzymuje brzmienie:

„Dokumenty potwierdzające odnoszące się do procedur i podstawowych statystyk, o których mowa w art. 3 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 1287/2003, przechowywane są przez państwa członkowskie do dnia 30 listopada czwartego roku następującego po danym roku budżetowym. Dokumenty potwierdzające dotyczące zasobów własnych opartych na VAT są przechowywane przez taki sam okres.”;

2)